Właściwości kwasu jodowodorowego
Kwas jodowodorowy jest związkiem chemicznym o silnej kwasowości, zaliczanym do tej samej grupy, co kwasy chlorowodorowy i bromowodorowy. Nie działa jak utleniacz. Moc kwasu najczęściej określa się jedną z dwóch wartości: pKa lub pH. Dla tego związku wynoszą one odpowiednio pKa <-2 i pH<2.
W postaci rozpuszczonejkwas jodowodorowy jest cieczą o żółtej barwie, transparentną i o ostrym zapachu. W formie jodowodoru jest silnie dymiącym i łatwo rozpuszczalnym gazem o barwie od żółtej do brązowej. Jako ciecz jest związkiem nietrwałym, rozpadającym się pod wpływem światła. Dlatego wymaga przechowywania w pojemnikach z ciemnego szkła.
Właściwości chemiczne związku:
- masa cząsteczkowa: 127,912 g / mol,
- temperatura topnienia: -50,8°C,
- temperatura wrzenia: -35,5°C,
- wysoka rozpuszczalność w wodzie, g / 100 ml w 20°C: 42,5,
- ciśnienie pary, kPa w 20°C: 733,
- względna gęstość oparów: 4.4.
Kwas jodowodorowy jest związkiem niepalnym. Jednak gdy jest umieszczony w pojemniku dłuższy czas narażonym na działanie ognia lub ciepła, może ulegać rozkładowi, tworząc toksyczne i żrące opary. Podgrzany pojemnik może też eksplodować.
Reaktywność kwasu jodowodorowego
Jako silny i nieutleniający, kwas jodowodorowy rozpuszcza się w wodzie, uwalniając jony wodorowe. Ma zdolność do neutralizowania zasad, tworząc sole. Podczas takich reakcji wytwarzają się duże ilości ciepła. Związek reaguje też z metalami strukturalnymi, takimi jak żelazo, cynk, magnez, wapń, cyna czy aluminium, uwalniając wodór, który jest gazem palnym. Natomiast podczas reakcji ze związkami cyjanku powstaje gazowy cyjanowodór. Toksyczne gazy są też efektem kontaktu z silnymi środkami redukującymi, nitrylami, azotkami, siarczkami, izocyjanianami, ditiokarbaminianami i merkaptanami.
Inne reakcje kwasu jodowodorowego to te:
- z zasadami organicznymi zasadami nieorganicznymi (uwalnianie ciepła),
- z węglanami i wodorowęglanami (dwutlenek węgla i ciepło),
- z siarczkami, węglikami, borkami i fosforkami (toksyczne gazy),
- ze stężonym kwasem siarkowym (toksyczny gazowy jodowodór).
Toksyczność kwasu jodowodorowego
Kwas jodowodorowy i jodowodór są silnie toksyczne. Nawet najmniejszy kontakt z organizmem człowieka (wdychanie, wnikanie przez skórę, połknięcie) przyczynia się do powstawania poważnych obrażeń, a nawet do zgonu. Związek powoduje oparzenia skóry i oczu, a jego opary podrażniają błony śluzowe. Pod wpływem działania ognia lub przy dłuższym wystawieniu na ciepło wytwarzają się toksyczne gazy korozyjne. Skutki działania związku i jego oparów mogą pojawiać się z dużym opóźnieniem.
Zastosowanie kwasu jodowodorowego
Kwas jodowodorowy ma zastosowanie chemiczne, przemysłowe, a także medyczne. Jest odczynnikiem chemicznym wykorzystywanym w laboratorium jako środek redukujący. Stosuje się go również do wytwarzania jodków i alkoholi alkilowych w procesie rozszczepiania eterów, w tym do konwersji pierwszorzędowego alkoholu na jodek alkilu.
W przemyśle zastosowanie kwasu jodowodorowego obejmuje procesy takie jak:
- rafinacja metali,
- grawerowanie,
- wybielanie,
- dezynfekcja,
- odrdzewianie metali,
- produkcja amunicji i nawozów,
- produkcja środków czyszczących do toalet, udrażniaczy rur, środków bakteriobójczych.
Związek jest też używany w galwanotechnice, fotografice i hydraulice.
Kwas jodowodorowy sprzedawany przez sklep chemiczny firmy Argenta jest nieorganicznym związkiem o wysokiej toksyczności i silnym oddziaływaniu na organizm człowieka. Jest też silniejszy od kwasu solnego (pKa ∼ −7) i bromowodorowego (pKa ∼ −9), dlatego postępowanie z nim wymaga szczególnej ostrożności. W sprzedaży jest dostępny jako mieszanina azeotropowa i roztwór 10% lub 57%. Można go też wytworzyć w laboratorium.
Wpis gościnny
