Napięcie mięśniowe: jakie są przyczyny jego zaburzeń?
Napięcie mięśni może pojawiać się chwilowo lub być stanem przewlekłym - w zależności od podłoża. U osób dorosłych napięcie mięśni zwykle jest spowodowane sytuacją, w której odczuwamy ból - wówczas organizm się broni za pomocą reakcję przeciwbólowej, a w jej wyniku dochodzi do nadmiernego napięcia mięśni w okolicy ciała, która nas boli. Kolejny, bardzo częsty powód nadmiernego napięcia mięśniowego, to stres - zwiększa on napięcie mięśni poprzez zwężanie naczyń krwionośnych, przez co zmniejsza się przepływ krwi do tkanek, takich jak mięśnie lub ścięgna. W efekcie powstaje nadmierne napięcie. Innymi przyczynami napięcia mięśni mogą być poniższe sytuacje:
- nieprawidłowa postawa ciała (problem dotyczy obecnie wielu z nas - w dobie pracy siedzącej przed komputerem, gdzie o złą postawę ciała nietrudno),
- urazy,
- długie przebywanie w unieruchomieniu,
- choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa,
- choroby neurologiczne, np. mózgowe porażenie dziecięce, udar, stwardnienie rozsiane.
Nadmierne napięcie mięśniowe kręgosłupa i klatki piersiowej
Bardzo często skarżymy się na ból pleców i kręgosłupa lub ból w klatce piersiowej, co często jest spowodowane właśnie nadmiernym napięciem mięśniowym w tych obszarach. Do zaburzeń w strefie klatki piersiowej może dochodzić konkretnie w mięśniu piersiowym większym. Przyczyną takiego stanu może być ból zlokalizowany w odcinku szyjnym kręgosłupa, czynniki psychologiczne (np. stany lękowe, depresja, przewlekły stres - powodują one wysuwanie się barków do przodu, ponieważ przyjmujemy automatycznie pozycję obronną), a także zespół bolesnego barku.
W przypadku bólu mięśni kręgosłupa, zwykle przyczyną jest napięcie mięśnia czworobocznego lędźwi lub prostownika grzbietu. Napięcie tego typu odczuwamy potocznie jako “bóle krzyża”. Zwiększone napięcie prostownika grzbietu powoduje m.in. lordozę lędźwiową, a nawet znaczne ograniczenie ruchomości kręgosłupa.
Nadmierne napięcie mięśniowe szyi
Najczęściej nadmierne napięcie u osób dorosłych lokalizuje się w obrębie karku i szyi. Znajdują się tam mięśnie podpotyliczne, pochyłe oraz prostownik grzbietu i mięsień mostkowo-obojczykowo-sutkowy.
W przypadku mięśni podpotylicznych, nadmierne ich napięcie pojawia się często u osób, które mają problematyczne stawy głowowo-szyjne (często w wyniku zwiększonego napięcia mięśni w tym obszarze dochodzi do wysuwania się głowy do przodu). Osoby, które przez wiele godzin pracują przed komputerem, zwykle miewają nadmierne napięcie mięśnia prostownika grzbietu - odczuwany jest wówczas zespół bólowy szyjnego odcinka kręgosłupa. Mięśnie pochyłe natomiast napinają się nadmierne w sytuacji, gdy dana osoba ma nieprawidłowy schemat oddychania: niektóre osoby oddychają bowiem torem górnożebrowym, więc mięśnie te pracują cały czas i nietrudno o ich przeciążenie. Rzadziej spotyka się napięcie mięśnia mostkowo-obojoczykowo-sutkowego, gdyż wynika ono głównie z problemów występujących między: łączeniem głowo szyjnym, obręczą barkową oraz kręgosłupem.
Nadmierne napięcie mięśniowe obręczy barkowej i kończyny górnej
Do obręczy barkowej zaliczają się m.in. mięśnie barku i łopatki, a do mięśni kończyny górnej - mięśnie ramienia. Nadmierne napięcie występujące w tych lokalizacjach, często spowodowane jest czynnikami psychologicznymi, pozycją przyjmowaną podczas pracy lub problemami typowo anatomicznymi. I tak kolejno nadmierne napięcie może pojawić się w:
- mięśniu dźwigaczu łopatki - jest on napięty zwykle wtedy, gdy występują problemy z obręczą barkową lub z szyjnym odcinkiem kręgosłupa,
- mięśniu czworobocznym - dochodzi do jego napięcia najczęściej z powodu stresu i innych czynników psychologicznych, gdyż przyjmujemy wówczas mimowolnie pozycję obronną; napięcie to jest również ściśle związane z problemami odcinka szyjnego kręgosłupa,
- mięśniu dwugłowym ramienia - zazwyczaj napięcie w tym obszarze pojawia się u osób, które np. muszą w pracy utrzymywać zgięty staw łokciowy przez długi czas - dochodzi wówczas do napięcia i skrócenia tego mięśnia,
- mięśniu pod- i nadgrzebieniowych oraz podłopatkowym - napięcie tych mięśni ma swoje podłoże w problemach występujących w obręczy barkowej i ramionach.
Nadmierne napięcie mięśniowe pleców i kończyny dolnej
Często bolą Cię plecy lub uda? Być może cierpisz na nadmierne napięcie mięśni pleców lub kończyny dolnej, takich jak:
- mięsień prosty uda - napięcie pojawia się zwłaszcza u osób wykonujących pracę siedzącą (np. biurową przed komputerem),
- mięsień gruszkowaty - napięcie pojawia się zwykle z powodu problemów okolic dolnego odcinka kręgosłupa, miednicy lub nawet stawów biodrowych. Przyczyną może być zespół rzekomokorzeniowy (objawy są bardzo podobne jak w przebiegu ucisku korzeni nerwowych, ale ich podłożem nie jest drażnienie nerwowe, jak w przypadku np. rwy kulszowej, lecz innych struktur),
- mięsień lędżwiowy większy - napięcie pojawia się w wyniku zablokowania się przejścia w odcinku piersiowo-lędźwiowym kręgosłupa. Przyczyną może być także zaburzenie funkcjonalności stawów biodrowych,
- mięsień trójgłowy łydki - napięcie tego mięśnia powoduje jego skrócenie, co jest spowodowane zazwyczaj nieprawidłowym obciążaniem nogi lub przeciążaniem.
Jak można rozluźnić napięcie mięśniowe i pozbyć się bólu?
U osób dorosłych doskonałym sposobem na rozluźnianie napiętych mięśni jest masaż nakierowany właśnie na zmniejszanie napięcia w mięśniach, w których występuje ból. Masaż nie tylko rozciągnie i rozluźni mięśnie, ale i sprawi, że będą lepiej dotlenione i ukrwione, co sprzyja ich regeneracji i prawidłowej pracy.
W przypadku nadmiernego napięcia warto udać się do fizjoterapeuty, aby ocenił, jakie działania podjąć, aby efekty leczenia były jak najszybsze i najskuteczniejsze - nie zawsze bowiem udanie się na masaż sprawi, że odczujemy ulgę. Ba! Jeśli masażysta źle rozpozna przyczynę bólu mięśniowego, może nawet pogorszyć nasz stan, dlatego w pierwszej kolejności najlepiej skorzystać z konsultacji z fizjoterapeutą, który trafnie rozpozna przyczynę bólu i wyznaczy możliwe kierunki leczenia - bądź skieruje do innego specjalisty, jeśli uzna, że problem wykracza poza fizjoterapię.
Często w przypadku nadmiernego napięcia mięśniowego zaleca się wizytę u osteopaty - zwykle potrzeba zaledwie kilku wizyt, aby odczuć wyraźną poprawę. Fizjoterapeuta natomiast może np. zastosować terapię punktów spustowych (to punkty m.in. w obrębie mięśni powięzi).
Poza wizytą u fizjoterapeuty czy osteopaty, warto wspomóc leczenie, odwiedzając SPA i korzystając z zabiegów rozluźniających i relaksacyjnych - to z pewnością nie zaszkodzi mięśniom, a z pewnością przyczyni się do szybszego pozbycia się bólu z problematycznych okolic. Dodatkowo wizyta w SPA zadziała uspokajająco i złagodzi objawy stresu.
