Za wysokie lub za niskie ciśnienie w ciąży - co robić?

Ciśnienie w ciąży – zmiany i normy

Prawidłowe ciśnienie w ciąży nie przekracza 140/90 mm Hg,ale nie jest też mniejsze niż 90/60 mm Hg.

Ciśnienie w ciąży może się różnić od tego, jakie występowało przed ciążą – może się pojawić zarówno nadciśnienie tętnicze, jak i niedociśnienie. Z tego powodu zaleca się regularnie kontrolować ciśnienie w ciąży, a lekarz prowadzący sprawdza je na każdej wizycie.

Zwykle między 12 a 26 tygodniem ciąży ciśnienie krwi nieznacznie się obniża – średnio o 5-10 mm Hg. To normalne zjawisko, spowodowane zmianami w organizmie matki: zarówno dziecko, jak i powiększająca się macica wraz z łożyskiem, wymagają dodatkowej objętości krwi do odżywiania. Krew krąży też nieco wolniej, ponieważ pod wpływem wyższego stężenia progesteronu, tętnice oraz żyły nieco tracą swoją elastyczność. Dopiero od ok. III trymestru ciąży ciśnienie krwi może powrócić do normy, która występowała przed ciążą.

Okazuje się jednak, że powyższe zmiany nie dotyczą wszystkich kobiet. Często kobiety, które przed ciążą borykały się z niedociśnieniem, w ciąży mają to ciśnienie wyższe – bardziej zbliżone do zalecanej normy. Trudno zatem z góry przewidzieć, jak zareaguje organizm. Ponadto u niektórych kobiet ciśnienie, zamiast spadać (mimo, że np. przed ciążą nie było niedociśnienia), rośnie ponad normę. A wartość ponad 140/90 mm Hg to nadciśnienie, przy czym do jego diagnozy potrzebny jest pomiar wykonany co najmniej dwukrotnie w odstępie min. 6 godzin.

Jeżeli przed ciążą nie występowało nadciśnienie, a w ciąży się pojawia, nazywa się taki stan nadciśnieniem indukowanym ciążą (czyli nadciśnieniem wywoływanym ciążą). Wówczas matka musi być pod stałą kontrolą, gdyż nadciśnienie może prowadzić m.in. do niedotlenienia dziecka. Jeżeli dodatkowo występuje białkomocz, dochodzi do stanu przedrzucawkowego, który jest wstępem do groźnej rzucawki ciążowej – ta natomiast objawia się np. drgawkami i atakami padaczki oraz zagraża życiu matki i dziecka.

Niskie ciśnienie w ciąży

Za niskie ciśnienie w ciąży diagnozuje się wtedy, gdy spada ono poniżej 90/60 mm Hg. Obniżone wartości mogą występować stale lub w przypadku np. zmiany pozycji albo podczas dłuższego stania. W takiej sytuacji krew gromadzi się w dolnych częściach ciała i odpływa od serca – a to skutkuje nagłymi spadkami ciśnieniowymi.

Zbyt niskie ciśnienie w ciąży może być uwarunkowane genetycznie i częściej występuje u kobiet wysokich i szczupłych o drobnej budowie ciała. Zdarza się jednak, że niskie ciśnienie towarzyszy groźnym chorobom, np. zaburzeniom krążenia czy rytmu serca. Dodatkowo występują także czynniki sprzyjające niedociśnieniu, jak brak aktywności fizycznej czy przewlekły stres.

>> Przeczytaj także: Prawidłowe ciśnienie i puls - normy <<

Za niskie ciśnienie w ciąży nie jest tak groźne, jak nadciśnienie, ale należy na nie uważać, ponieważ także może prowadzić do niedotlenienia – zarówno mamy, jak i dziecka. Skutkiem tego jest ryzyko, że dziecko nie będzie się prawidłowo rozwijać, gdyż zmniejszony jest przepływ krwi przez łożysko. Dodatkowo jest ryzyko, że mama nagle zemdleje czy straci przytomność, co jest zagrożeniem zarówno dla niej samej, jak i dla płodu.

1. Jakie są objawy niskiego ciśnienia w ciąży?

Przy lekkim spadku ciśnienia w ciąży raczej nie ma wyraźnych objawów. Gdy jednak spadek jest większy, dochodzi do osłabień, senności, zawrotów i bóli głowy, ciągłego zmęczenia, problemów z koncentracją i pamięcią, szumów w uszach, duszności, zasłabnięć i porannych nudności.

Jeżeli jesteś w ciąży i doświadczasz np. mroczków przed oczami albo czujesz duszność, niezwłocznie skontaktuj się z lekarzem i jak najszybciej usiądź – nawet na podłodze (nie bój się tego zrobić także w miejscu publicznym – najważniejsze, abyś nie straciła przytomności i nie doprowadziła do uszkodzenia płodu upadkiem).

2. Jak można podnieść niskie ciśnienie w ciąży?

Za niskie ciśnienie w ciąży to stan, który trzeba kontrolować i starać się go nieco poprawić. Po pierwsze, należy skonsultować to z lekarzem. Po drugie można na własną rękę spróbować nieco podnieść obniżone ciśnienie krwi, pijąc codziennie przynajmniej 2-3 l wody, unikając zbyt obfitych posiłków, unikając dusznych pomieszczeń, uprawiając ćwiczenia dla kobiet w ciąży (najlepiej ćwiczenia typowo dotleniające organizm), a także wysypiając się. Dodatkowo można wykonywać codziennie masaż ciała szorstką myjką pod prysznicem w kierunku od stóp do serca i pod letnią wodą.

Jeśli borykasz się głównie z porannymi spadkami ciśnienia (np. kręci Ci się w głowie zaraz po wstaniu), pomocne może być spanie z lekko uniesioną górną częścią ciała. Ponadto nie wstawaj gwałtownie po obudzeniu, tylko zostań parę minut w łóżku, po czym spokojnie usiądź i dopiero wtedy – po chwili – wstań.

Wysokie ciśnienie w ciąży

Wysokie ciśnienie w ciąży jest bardzo niebezpiecznym stanem dla matki i dziecka. Zdarza się, że ciśnienie jest wyższe podczas pomiaru w gabinecie lekarskim, jeżeli pomiar był dokonany zaraz po wejściu do gabinetu, gdy jesteśmy np. po szybkim marszu czy wejściu po schodach. Może też dotyczyć nas tzw. syndrom białego fartucha, który sprawia, że ciśnienie nieco wzrasta. Dobrze więc, aby na wizytę do ginekologa zawsze przychodzić nieco szybciej, przynajmniej 10 minut przed umówioną godziną. Do przychodni idź spokojnie, bez pośpiechu, a najlepiej, aby ktoś podwiózł Cię samochodem. Jeżeli początkowy pomiar wykaże wartość ponad normę, badanie zostanie wykonane ponownie po kilkunastu-kilkudziesięciu minutach, aby zweryfikować wynik.

Dobrze, żebyś na wieść o ciąży kupiła domowy ciśnieniomierz i regularnie sprawdzała wartości ciśnienia – każdego dnia o tej samej porze. Wartości notuj.

Jeśli okaże się, że notorycznie masz za wysokie ciśnienie lub jest ono bardzo blisko górnej granicy normy prawidłowego ciśnienia, to sytuacja niebezpieczna, którą trzeba zniwelować. Kobiety, które już przed ciążą miały nadciśnienie, powinny znajdować się pod szczególną kontrolą ginekologa, gdyż są w grupie podwyższonego ryzyka.

1. Nadciśnienie w ciąży – zagrożenia

Nadciśnienie w ciąży jest bardzo niebezpieczne, gdyż prowadzi do niedotlenienia, groźnych zaburzeń rozwojowych u dziecka, odklejania się łożyska, przedwczesnego porodu, a nawet – jeśli dojdzie do rzucawki – śmierci matki i/lub dziecka. O nadciśnieniu mówimy, gdy poziom przekracza 140/90 mm Hg. Norma ta jednak dotyczy kobiet, które przed ciążą miały prawidłowe ciśnienie. Jeżeli wcześniej czynnik ten zawsze pozostawał obniżony, za nadciśnienie uznaje się wzrost wartości skurczowej o 30 (pierwsza z liczb) oraz rozkurczowej o 15 (druga z liczb).

2. Objawy za wysokiego ciśnienia krwi w ciąży

Wysokie ciśnienie w ciąży daje objawy, chociaż są także wyjątki i nie jest zauważalne przed ciężarną. Często są to również objawy uznawane typowe dla ciąży, więc wiele kobiet je ignoruje sądząc, że to normalne. Wśród najpopularniejszych objawów nadciśnienia w ciąży można wyliczyć np. obrzęki – zarówno nóg, rąk, jak i twarzy i innych części ciała. Opuchlizna spowodowana nadciśnieniem niestety łatwo jest lekceważone podczas upalnego lata – wówczas wiele kobiet w zaawansowanej ciąży doświadcza tej dolegliwości, więc trudno bez badania ciśnienia zdiagnozować jej przyczynę. Gdy jednak opuchlizna manifestuje się nagle, z dnia na dzień, zaczyna puchnąć twarz i podbrzusze, a problemy te nie znikają nawet po nocy (opuchlizna jest także rano po wstaniu z łóżka), jest to sygnał, że dzieje się coś niedobrego, zatem należy jak najszybciej skontaktować się z lekarzem. Jeśli mamy w domu ciśnieniomierz, należy niezwłocznie zmierzyć ciśnienie i jeśli jest ono za wysokie, nie czekajmy na kontakt z lekarzem, tylko od razu udajmy się na Izbę Przyjęć najbliższego szpitala. Może się okazać, że występuje u nas dodatkowo białko w moczu i doszło do tzw. gestozy i rzucawki.

3. Gestoza i rzucawka w ciąży

Średnio u 5% kobiet w ciąży dochodzi do wzrostu ciśnienia krwi zwykle po 20 tygodniu. Może wówczas dojść do groźnej gestozy, która nazywana jest też zatruciem ciążowym. Gestozą bardziej są zagrożone kobiety, które już przed ciążą miały nadciśnienie, choroby nerek, cukrzycę lub choroby układu immunologicznego. Większe ryzyko jest też u kobiet spodziewających się bliźniaków lub wieloraczków. Wśród przyczyn gestozy w ciąży wymienia się także czynniki genetyczne.

Gdy lekarz zdiagnozuje gestozę, konieczne jest niezwłoczne leczenie. W lżejszych przypadkach dostaje się zwolnienie lekarskie i nakaz odpoczywania w domu oraz leżenia na lewym boku (w takiej pozycji poprawia się przepływ krwi przez miednicę). Wówczas poziom ciśnienia sprawdzamy 2 razy dziennie, rano i wieczorem, mierząc je dwukrotnie w ostępach kilkunastominutowych. Wyniki zapisuje w zeszycie. Dodatkowo lekarz zaleca ścisłą kontrolę rozwoju dziecka – zwykle poprzez częstsze badania USG.

Częściej, w przypadku diagnozy gestozy, konieczne jest jednak przyjęcie do szpitala na oddział patologii ciąży, gdyż ryzyko związane z tym stanem jest ogromne, zarówno dla matki, jak i dziecka i w większości przypadków konieczna jest stała opieka lekarska i zastosowanie leczenia farmakologicznego.

Jeżeli stan nadciśnienia zostanie zaniedbany, jest duże ryzyko, że pod koniec ciąży wystąpi rzucawka, która zagraża życiu jej samej oraz dziecka (rzucawka może doprowadzić do śpiączki lub śmierci). Objawy rzucawki są różne: mogą np. pojawić się bóle i zawroty głowy, mroczki przed oczami, nudności, wymioty, bóle brzucha, utrata przytomności, białkomocz, zaburzenia widzenia, swędzenia całego ciała, drgawki, ataki padaczki. W takiej sytuacji lekarz podaje dożylnie leki w formie kroplówki oraz tlen. Zwykle przeprowadza się także cesarskie cięcie.

4. Jak obniżyć wysokie ciśnienie w ciąży?

Jeśli zmagasz się z nadciśnieniem w ciąży, powinnaś bezwzględnie słuchać zaleceń lekarza, przyjmować leki przez niego przepisane, a także wspomagać obniżanie ciśnienia krwi domowymi sposobami. Zaleca się, aby:

• pić min. 2-2,5 l wody dziennie,
• jeść dobrej jakości białka, takie jak soczewica, ciecierzyca, jajka,
• unikać soli,
• jeść melony, ogórki, cebulę, czosnek, gorzką czekoladę (zawartość min. 70% kakao),
• przyjmować suplementy dla kobiet w ciąży,
• pić herbatę z liście pokrzywy,
• zadbać o dietę bogatą w witaminę C,
• jeść ryby z dobrego źródła – najlepiej morskie i bez rtęci (np. makrela, dorsz),
• wybierać żywność o działaniu przeciwzapalnym, np. migdały, orzechy włoskie, buraki, zielone liściaste warzywa, oliwa z oliwek, bataty, papryka,
• unikać jedzenia o działaniu zapalnym, np. biały makaron i ryż, biała mąka, cukier, fast foody,
• unikać stresu,
• odpoczywać na lewym boku z nogami lekko uniesionymi ponad linię serca.