Hemoroidy po porodzie i ciąży - co warto wiedzieć o tej dolegliwości?

Poród

Hemoroidy po ciąży i porodzie to powszechny, wstydliwy problem wielu kobiet, które mają za sobą urodzenie dziecka. Mogą powodować dyskomfort i wpływać na samoocenę kobiety – szczególnie na jej poczucie atrakcyjności pod względem seksualnym. Warto wiedzieć natomiast, że hemoroidy dotykają większości kobiet w ciąży i po porodzie - i nie jest to powód do wstydu. Istnieje ponadto wiele sposobów na pozbycie się hemoroidów po ciąży i urodzeniu dziecka.

Hemoroidy - częsty problem kobiet po porodzie i ciąży

Hemoroidy po porodzie to dolegliwość występująca niezwykle często, szczególnie jeśli kobieta rodziła siłami natury, tak samo jak hemoroidy w ciąży. Choroba hemoroidalna jest bolesna i krępująca – niestety nie mamy 100% wpływu na to, czy w czasie ciąży lub podczas porodu powstaną hemoroidy, czy nie. Dlatego też warto pogodzić się z ich występowaniem, odsunąć wstyd na bok i skupić się na łagodzeniu dolegliwości. Hemoroidy (żylaki odbytu) można bowiem skutecznie niwelować z pomocą domowych sposobów, leków, maści czy stosując odpowiedni tryb życia. Należy przy tym pamiętać, że hemoroidy po ciąży wymagają szczegółowego rozpoznania choroby – każda zmiana zaobserwowana w okolicy odbytu czy każde krwawienie z odbytu, powinno być niezwłocznie zgłaszane lekarzowi.

Skąd biorą się hemoroidy po porodzie?

Każdy człowiek posiada w kanale odbytu hemoroidy – pozwalają one m.in. na kontrolę gazów i stolca. Problem z hemoroidami pojawia się w sytuacji, gdy ulegają nadmiernemu powiększeniu, tworząc tzw. powiększone guzki krwawnicze, które są wypełnione krwią (mamy wówczas do czynienia z chorobą hemoroidalną). W żylakach odbytu krew nie odpływa prawidłowo z hemoroidów. Często są one zatem wypychane przez kał na zewnątrz odbytu, co nierzadko prowadzi do świądu, bólu, pieczenia.

Mamy wówczas do czynienia ze stanem zapalnym, jakim jest choroba hemoroidalna (lub żylaki odbytu). Hemoroidy po porodzie są efektem zarówno ciąży (zwykle dochodzi do ich rozwoju w III trymestrze) oraz samego porodu. W organizmie kobiety dochodzi bowiem do wielu zmian sprzyjających chorobie guzków krwawniczych (1).

Powstawaniu hemoroidów (żylaków odbytu) sprzyjają następujące czynniki ryzyka:

  • poród siłami natury – powoduje zaciskanie się naczyń krwionośnych odbytu podczas silnego parcia,
  • wysokie ciśnienie krwi w żyłach na końcowym odcinku jelita grubego (żyły odbytu ulegają rozszerzaniu w trakcie ciąży o wiele bardziej; ponadto ścianki żył są mniej elastyczne i słabsze),
  • większe ciśnienie krwi w okolicach odbytu – podczas ciąży jelita pracują o wiele wolniej i podczas próby wypróżniania często kobieta musi się mocniej wysilać (częste są zaparcia w ciąży),
  • słabszy odpływ krwi z żył kończyn dolnych i miednicy – powiększająca się w czasie ciąży macica uciska żyły jamy brzusznej (gdy macica uciska naczynia krwionośne, powoduje to zwiększenie ciśnienia w żyłach jamy brzusznej oraz pojawienia się hemoroidów), w tym żyłę główną,
  • zmiany hormonalne w czasie ciąży – podczas ciąży występuje zwiększone stężenie progesteronu, który m.in. zwiększa podatność ścian żył na rozciąganie.
  • zaparcia w ciąży i po porodzie,
  • nieodpowiednia dieta w ciąży (m.in. niedobór błonnika czy nadmiar ciężkostrawnych produktów w diecie),
  • brak aktywności fizycznej (jeśli prowadzimy siedzący tryb życia w ciąży, jelita są nienaturalnie obciążone, natomiast naczynia krwionośne są także stale nadmiernie uciskane).

Hemoroidy po cesarce

A co z hemoroidami po cesarskim cięciu? Okazuje się, że choroba hemoroidalna również może wystąpić po takim porodzie, przy czym poród naturalny zwiększa możliwość rozwoju żylaków odbytu, ponieważ dochodzi do silnego parcia. Należy jednak pamiętać, że najczęściej przyczyną hemoroidów po porodzie nie jest jedynie sam poród, ale i ciąża (2).

Hemoroidy po cesarce to zatem skutek zmian zachodzących w okolicach odbytu podczas ciąży. Mają na to wpływ m.in. zmiany hormonalne (zwiększony poziom progesteronu), zaparcia czy inne czynniki wymienione wcześniej. Ponadto kobiety po cięciu cesarskim o wiele częściej cierpią na zaparcia po porodzie, co jest skutkiem zastosowania znieczulenia – dochodzi do zaburzenia rytmu wypróżnień. To także zwiększa ryzyko rozwoju guzków krwawniczych.

Hemoroidy po porodzie – objawy. Jak je rozpoznać?

Hemoroidy po porodzie mogą być wewnętrzne lub zewnętrzne. Jeśli chodzi o hemoroidy wewnętrzne, rzadko powodują problemy, ale podczas wypróżniania kału mogą pęknąć i krwawić. Nie powodują jednak dyskomfortu, w przeciwieństwie do hemoroidów zewnętrznych – te hemoroidy często objawiają się wieloma dolegliwościami, m.in.:

  • swędzeniem,
  • bólem,
  • uczuciem pieczenia,
  • wrażeniem niepełnego oddania stolca.

Objawy hemoroidów po porodzie mogą być szczególnie dotkliwe. Co prawda mogą zniknąć samoistnie, ale jeśli tak się nie stanie, warto podjąć odpowiednią terapię. Kobieta powinna skonsultować z lekarzem objawy żylaków odbytu po porodzie (należy udać się do proktologa lub lekarza rodzinnego). Lekarz postanowi o rodzaju leczenia i doborze preparatów na hemoroidy.

Kiedy hemoroidy po porodzie znikną?

Hemoroidy po porodzie są ponadto obrzęknięte i nierzadko bardzo bolesne, szczególnie na początku. Z czasem mogą jednak się zmniejszać. U większości kobiet hemoroidy znikają do końca połogu, ale zdarza się, że po urodzeniu dziecka i po połogu ich stan się nawet nieco pogarsza. W każdym przypadku warto skonsultować ich występowanie z lekarzem (3). Udaj się w tym celu na konsultację do proktologa.

Leczenie hemoroidów po porodzie i w ciąży

Leczenie hemoroidów po porodzie i w czasie ciąży może przebiegać w różny sposób, co zależy od stopnia zaawansowania choroby hemoroidalnej. Postępowaniem pierwszego rzutu powinno być wprowadzenie metod domowych (ale należy do nich podchodzić rozważnie i po konsultacji z lekarzem, co dotyczy zwłaszcza kobiet w ciąży). Jeśli te nie dają efektu, konieczna jest konsultacja z lekarzem i stosowanie leku na hemoroidy po porodzie – np. w postaci maści, czopku, kremu lub doustnie. Gdy to wszystko nie daje rezultatów, można zdecydować się na specjalistyczny zabieg usuwania hemoroidów (4).

Domowe sposoby na hemoroidy

Na hemoroidy po porodzie można stosować wiele domowych metod, m.in.:

  • nasiadówki (np. z kory dębu, naparu z rumianku, nadmanganianu potasu) – w ciepłej, ale nie gorącej wodzie przez ok 10 minut, przy czym nasiadówek nie można robić w pierwszych dniach połogu,
  • regularne przemywanie ciepłą wodą po każdej wizycie w toalecie,
  • stosowanie diety obfitującej w błonnik i zapobiegającej zaparciom,
  • picie dużych ilości wody,
  • przykładanie w okolice odbytu okładów z lodu (zmniejszają obrzęk i ułatwiają wypróżnienie; mają także działanie przeciwbólowe),
  • używanie nawilżanego papieru toaletowego,
  • zimne i gorące kompresy na hemoroidy zewnętrzne.

Nie wszystkie metody mogą stosować kobiety ciężarne - ich wykorzystanie powinno się skonsultować z lekarzem prowadzącym.

Leki na hemoroidy po porodzie

Leki stosowane na hemoroidy po porodzie to m.in. czopki – mają one działanie przeciwzapalne i przeciwbólowe. Można także zastosować dostępne bez recepty maści na hemoroidy o działaniu ściągającym, wzmacniającym ściany naczyń krwionośnych, przeciwbólowym, przeciwzapalnym czy zmniejszającym uczucie świądu i pieczenia – często bazują na naturalnych składnikach, np. arnice górskiej, korze dębu, nagietku.

Jeśli leki i maści dostępne bez recepty do stosowania miejscowego nie dają efektów, lekarz może zalecić środki farmakologiczne doustne, np. z diosminą – ta zmniejsza napięcie ścian naczyń żylnych. Nie może być jednak przyjmowana przez kobiety karmiące piersią! (5)

Zabiegi na hemoroidy po porodzie

Jeśli objawy są na tyle dokuczliwe, że znacznie utrudniają funkcjonowanie, warto rozważyć specjalistyczny zabieg usuwający hemoroidy (leczący żylaki odbytu). Do takich zabiegów zaliczają się następujące metody leczenia zabiegowego:

  • fotokoagulacja – jest to usuwanie hemoroidów za pomocą promieniowania podczerwonego,
  • krioterapia – polega na zamrażaniu guzków krwawniczych,
  • opaskowanie – podczas tego zabiegu zakładane są na hemoroidy gumowe opaski, które zmniejszają dopływ krwi do guzków krwawniczych, w efekcie czego odpadają,
  • skleroterapia – polega na ostrzykiwaniu skóry wokół guzka krwawniczego, przez co zamyka się światła naczynia i zmniejsza żylak,
  • zabieg chirurgiczny – polega na wycięciu hemoroidów oraz zamykaniu naczyń, które doprowadzają do nich krew.

Co na hemoroidy podczas karmienia piersią?

Leczenie hemoroidów po porodzie musi być ostrożne, jeśli kobieta karmi swoje dziecko piersią, ponieważ niektóre środki stosowane doustnie i miejscowo, mogą zawierać substancje przenikające do mleka matki. Powinno się zatem zweryfikować decyzję o leczeniu z farmaceutą lub lekarzem. Poniżej przedstawiam kilka przykładów, które można wykorzystać podczas leczenia hemoroidów przy karmieniu piersią:

  • nasiadówki z kory dębu,
  • nasiadówki z oczaru wirginijskiego,
  • leki zawierające kopolimery,
  • maści, kremy oraz czopki na hemoroidy zawierające lidokainę i/lub tribenozyd (5).

Zapobieganie powstawaniu hemoroidów po porodzie

Aby zmniejszyć ryzyko pojawienia się hemoroidów w czasie ciąży i po porodzie, warto zastosować odpowiednią profilaktykę. Zasady zapobiegania hemoroidom są proste, a ich przestrzeganie często przynosi dobry efekt. To m.in.:

  • stosowanie bogatobłonnikowej diety,
  • odpowiednie nawodnienie organizmu (m.in. 2 litry wody dziennie),
  • regularne wypróżnienia i ich niewstrzymywanie,
  • unikanie silnego parcia na stolec,
  • unikanie gorących kąpieli w wannie,
  • unikanie dźwigania,
  • dbanie o prawidłową masę ciała,
  • większa aktywność fizyczna,
  • unikanie spożywania ziaren rafinowanych (czyli białe pieczywo, biały ryż),
  • picie na czczo wody z cytryną dla usprawnienia perystaltyki jelit,
  • unikanie przejadania się (najlepiej zjadać 5-6 małych posiłków dziennie zamiast 3 dużych),
  • przyjmowanie probiotyków wspomagających trawienie, m.in. w postaci jogurtów zawierających żywe kultury bakterii,
  • ćwiczenie mięśni dna miednicy.

FAQ

Co to są hemoroidy?

Hemoroidy to struktury naczyniowe w kanale odbytu, które ułatwiają kontrolę oddawania stolca. W przypadku zaburzeń w naczyniach doprowadzających krew do guzków krwawniczych, dochodzi do rozwoju choroby hemoroidalnej.

Co na hemoroidy po porodzie?

Na hemoroidy po porodzie można stosować różne nasiadówki (np. z rumianku, kory dębu, nadmanganianiu potasu), dostępne bez recepty czopki, maści, żele i kremy. Skuteczne są także zimne i ciepłe kompresy oraz dieta bogata w błonnik.

Ile trwa leczenie hemoroidów po porodzie?

Hemoroidy zwykle znikają do 3 miesięcy po porodzie, ale jeśli do tego czasu nie ustąpią, ich leczenie może zająć wiele miesięcy, a nawet lat. Warto udać się zatem do lekarza jeszcze w czasie połogu, aby szybko wdrożyć odpowiednią terapię.

Co sprzyja powstawaniu hemoroidów po porodzie?

Powstawaniu hemoroidów sprzyja m.in. sam poród i związany z nim wysiłek, ale także zaparcia i szereg zmian hormonalnych w czasie ciąży (zwiększony poziom progesteronu) oraz uciskająca macica na żyłę główną, co powoduje zmniejszony odpływ krwi z naczyń żylnych i rozwój hemoroidów.

Bibliografia

  1. https://www.umed.wroc.pl/sites/default/files/struktura/lekarski/dziekanat/habilitacje/Katarzyna_Seweryn-Serkis_streszczenie.pdf
  2. https://podyplomie.pl/medycyna/17472,ciezarna-z-choroba-hemoroidalna-problem-interdyscyplinarny

  3. http://www.nowamedycyna.pl/wp-content/uploads/2020/04/nm_2019_049-057.pdf

  4. http://www.czytelniamedyczna.pl/3695,zachowawcze-leczenie-choroby-hemoroidalnej.html

  5. https://www.mp.pl/pacjent/gastrologia/lista/66447,jak-leczyc-hemoroidy-powstale-po-porodzie