Endokrynolog – czym się zajmuje?
Endokrynolog zajmuje się leczeniem i wykrywaniem chorób związanych z nieprawidłowym działaniem gruczołów dokrewnych – a potocznie mówiąc, nieprawidłowym działaniem układu hormonalnego. Produkcja hormonów odbywa się bowiem w gruczołach dokrewnych wydzielania wewnętrznego. Należą do nich np.: przysadka mózgowa, jądra, jajniki, trzustka, tarczyca i nadnercza. Niekiedy na skutek choroby, gruczoły te przestają funkcjonować prawidłowo. I wówczas endokrynolog rozpoznaje przyczynę nieprawidłowości oraz ustala leczenie. W niektórych przypadkach endokrynolog współpracuje z innymi specjalistami – np. z ginekologiem, jeżeli problem dotyczy leczenia niepłodności. Może też się zdarzyć, że sam endokrynolog będzie miał również specjalizację ginekologiczną – wówczas konsultacje z innymi lekarzami nie są konieczne.
Problemy hormonalne a trudność z zajściem w ciążę
Każdy z gruczołów dokrewnych wydziela ważne dla naszego organizmu hormony. Odpowiadają one np. za wzrost ciała, procesy dojrzewania, procesy metaboliczne, a także płodność. Z danych statystycznych wynika, że aż u 30-40% kobiet, które mają problemy z zajściem w ciążę lub jej utrzymaniem, występuje problem związany z nieprawidłowo funkcjonującym układem hormonalnym.
Zdarza się, że problemy hormonalne całkowicie deregulują cykl menstruacyjny, w skrajnych przypadkach całkowicie hamując owulację. A tymczasem owulacja jest podstawowym warunkiem zapłodnienia. Prawidłowe cykle trwają od 21 do 35 dni. Jeżeli tyle trwają, możemy przypuszczać, że owulacja występuje. Jeżeli natomiast ich długość trwania jest inna lub występują spore zaburzenia (np. skrócenie, wydłużenie, przerwa w cyklu w danym miesiącu, zbyt skąpe lub zbyt obfite miesiączki, plamienia pomiędzy miesiączkami), prawdopodobnie mamy do czynienia z zaburzeniami jajeczkowania, co oznacza zaburzenia płodności (oczywiście po wykluczeniu innych możliwych przyczyn).
Najczęstszą przyczyną zaburzeń cyklu jest zespół policystycznych jajników (PCOS) oraz niewłaściwie pracująca tarczyca (na skutek nadczynności, niedoczynności lub choroby Hashimoto). Niekiedy powodem jest także hiperprolaktynemia.
Endokrynolog leczy niepłodność także u mężczyzn
W społeczeństwie utarło się, że jeśli para ma trudności z zajściem w ciążę, prawdopodobnie przyczyna leży w organizmie kobiety. Jak się okazuje, hormony mają ogromny wpływ na zapłodnienie nie tylko u kobiet, ale także w przypadku mężczyzn. W jaki sposób? Wahania hormonalne lub nieprawidłowe stężenia hormonów mogą sprawiać, że jakość nasienia będzie obniżona lub wystąpią zaburzenia erekcji. Kolejny argument za tym, aby przy problemie z zajściem w ciążę przebadał się także mężczyzna, jest fakt, że może on – podobnie, jak i kobieta – cierpieć na hiperprolaktynemię, która jest stanem podwyższonego poziomu prolaktyny (jeśli prolaktyny jest zbyt dużo, może dojść do wtórnej niewydolności jąder). Ponadto niedobór hormonów wytwarzanych przez tarczycę także obniża jakość nasienia.
Zdarza się, że plemniki mają gorsze parametry, z powodu przerostu nadnerczy, które produkują androgeny, kortyzol i aldosteron. Jeśli występuje przerost nadnerczy, plemników jest mniej, wolniej się poruszają i występuje większy procent plemników niedojrzałych, co utrudnia proces zapłodnienia.
Kiedy udać się do endokrynologa?
Jeżeli pary starające się o dziecko zauważą u siebie poniższe objawy, powinny zgłosić się do endokrynologa:
- nagłe spadki lub przyrosty masy ciała,
- nieregularne miesiączki,
- nadmierne wypadanie włosów i łysienie,
- nadmierne owłosienie w różnych miejscach ciała,
- trądzik,
- nadmierne przetłuszczanie się włosów,
- nadmierna potliwość,
- kołatanie serca.
Jakie badania zleci endokrynolog, aby stwierdzić niepłodność endokrynologiczną?
Po przeprowadzeniu szczegółowego wywiadu z parą starającą się o dziecko, endokrynolog upewni się, czy cykle kobiety są owulacyjne i w tym celu zapewne zleci badanie poziomu progesteronu we krwi. Niekiedy lekarz ocenia także rezerwę jajnikową kobiety, z pomocą badania stężenia AMH w surowicy krwi, a także estradiolu i FSH. Oczywiście zleci również badania związane z tarczycą – ponieważ bardzo często powodem niepłodności lub problemów z utrzymaniem ciąży, jest nadczynność lub niedoczynność tarczycy, a także choroba Hashimoto. Aby ocenić, czy nieprawidłowa praca tarczycy jest powodem niepłodności, lekarz zleci badanie poziomu TSH (przed badaniem TSH należy odstawić biotynę!) oraz fT3 i fT4.
Podobny pakiet badań przewidziany jest także dla mężczyzny starającego się o dziecko, jednakże u niego, poza badaniem hormonów tarczycy, poziomu prolaktyny, FSH, LH i estradiolu, lekarz zleci także badanie testosteronu (zarówno całkowitego, jak i wolnego).
Jak endokrynolog pomoże w leczeniu niepłodności?
Niepłodność o stwierdzonym podłożu hormonalnym często jest leczona bardzo efektywnie z pomocą leczenia farmakologicznego. Terapię endokrynolog dobiera indywidualnie. Zwykle terapia polega na zażywaniu odpowiednich tabletek z hormonami lub na przyjmowaniu zastrzyków. Z reguły leczenie skutkuje znaczną poprawą funkcjonowania tarczycy, jajników czy przysadki mózgowej, w efekcie czego problem niepłodności znika. Oczywiście należy również wziąć pod uwagę, że na pracę układu hormonalnego człowieka wpływa wiele czynników zewnętrznych, np. spożywane jedzenie, poziom stresu, ilość snu czy masa ciała. Warto więc sprawdzić obecną higienę życia i starać się ją poprawić.
Wizyta u endokrynologa – ile kosztuje i czy potrzebne jest skierowanie?
Wizyta u endokrynologa może być bezpłatna pod warunkiem, że uzyskamy od swojego lekarza skierowanie NFZ. Jednak kolejki do endokrynologów są dość długie, więc wiele osób decyduje się na wizytę u tego specjalisty poza funduszem – prywatnie. Wówczas koszt wynosi ok. 120-150 zł (jeżeli nie wykonujemy na wizycie badania USG tarczycy).
