Na czym polega test ciążowy z krwi beta hCG?
Test ciążowy z krwi beta hCG polega na pobraniu z krwi kobiety oraz oznaczeniu hormonu gonadotropiny kosmówkowej – jest on produkowany głównie w ciąży. Jeśli test wykaże obecność tego hormonu na pewnym poziomie, prawdopodobnie jesteś w ciąży.
Już w początkach XX. wieku poszukiwano wiarygodnej metody, dzięki której można by laboratoryjnie rozpoznać ciążę na wczesnym etapie. Wówczas największą popularność zyskał test Abderhaldena zaprezentowany światu w 1012 roku przez biochemika klinicznego Emila Abderhaldena. Metoda polega na sprowokowaniu reakcji w organizmie kobiety tzw. fermentów obronnych – to substancje, które rozkładają lub neutralizują komórki łożyska. Po latach 50. XX wieku uznano jednak, że badanie nie posiadało wystarczających podstaw naukowych. Przełomowe natomiast okazały się eksperymenty Bernharda Zondeka i Selmara Aschheima z końca lat 20. XX, którzy wstrzykiwali pod skórę dojrzałych płciowo myszom mocz kobiety, która prawdopodobnie była w ciąży. Po paru dniach weryfikowano, czy w jajnikach nastąpiły zmiany spowodowane obecnością gonadotropiny kosmówkowej – i jeśli się tak działo, rzeczywiście dowodziło to ciąży. Badanie poziomu gonadotropiny kosmówkowej w celu potwierdzenia lub wykluczenia ciąży jest wykonywane do dzisiaj.
Czym jest hormon beta hCG? Za co odpowiada?
Hormon hCG jest produkowany przez zapłodnioną komórkę jajową, a także przez komórki łożyska (w późniejszym okresie). Jest złożony z dwóch podjednostek – jedna z nich to alfa, druga – beta. Podjednostka beta jest unikalna dla tego hormonu, dlatego też w testach oznacza się beta hCG – a nie alfa. Co ważne, hormon ten – a więc i ewentualną ciążę – można wykryć już 2 tygodnie od zapłodnienia. Test ten jest najbardziej wiarygodną metodą potwierdzenia bądź wykluczenia ciąży.
Od początku ciąży hormon beta hCG bardzo szybko rośnie, a najwyższy poziom osiąga w okolicach 10-13. tygodnia. Na podstawie aktualnego poziomu beta hCG, można m.in. określić, czy ciąża rozwija się prawidłowo i jaki jest jej wiek (który to tydzień ciąży).
Beta hCG jest bardzo ważnym hormonem, gdyż odpowiada za prawidłowy rozwój zapłodnionej komórki jajowej do czasu, aż łożysko uzyska pełną wydolność. Odpowiada zatem także za utrzymanie ciąży na wczesnym etapie. Badanie poziomu beta hCG wykorzystuje się zatem oceny, czy wczesna ciąża rozwija się prawidłowo. Zarówno za niskie, jak i za wysokie przyrosty mogą oznaczać, że ciąża jest nieprawidłowa lub zagrożona. HCG ma za zadanie m.in. utrzymywać funkcje ciałka żółtego, którego głównym zadaniem jest synteza progesteronu – a hormon ten podtrzymuje ciążę.
Kiedy najwcześniej zrobić test ciążowy beta hCG?
Test ciążowy z krwi określający poziom beta hCG wykonuje się na wczesnym etapie ciąży – jeszcze przed badaniem USG (to nie jest jeszcze w stanie wykryć ciąży – zwykle do ok. 5-6. tygodnia). Lekarz zaleci zatem wcześniej wykonanie testu z krwi, potwierdzającego lub wykluczającego ciążę. Test wykonuje się po terminie spodziewanej miesiączki. Nie warto wykonywać testu beta hCG wcześniej – np. tuż po stosunku lub przed spodziewaną miesiączką, gdyż wynik może nie być wiarygodny. Co ważne, test jest bardzo czuły i może wykryć ciążę już po 7. dniach od zapłodnienia.
Warto wiedzieć, że gonadotropina kosmówkowa najpierw pojawia się we krwi, a dopiero później w moczu – dlatego dzięki oznaczeniu jej stężenia z krwi można szybciej wykryć ciążę niż domowym testem ciążowym.
Badanie beta hCG a wykrywanie różnych chorób
Badanie to wykonuje się również w celu diagnozowania chorób trofoblastu – czyli np. zaśniad groniasty, inwazyjny, rak kosmówki czy nabłoniak kosmówkowy złośliwy. Stężenie beta hCG może również pomóc lekarzom w różnicowaniu łagodnych oraz złośliwych nowotworów trofoblastu. U kobiet i mężczyzn niebędących w ciąży, wysokie beta hCG może wskazywać np. na guzy wywodzące się z komórek rozrodczych.
Normy beta hCG w ciąży
Poniżej przedstawiamy normy przyrostu beta hCG w poszczególnych tygodniach ciąży. Istotny jest wyjściowy poziom beta hCG dla sprawdzania, czy przyrosty są prawidłowe, gdyż stężenie tego hormonu ulega podwojeniu co 48-72 godziny w pierwszym trymestrze. Od ok. 14–16. tygodnia beta hCG pozostaje na poziomie 10-20% wartości maksymalnej. Ponadto jeśli kobieta jest w ciąży, test powinien wskazać wynik przekraczający 5 mIU/ml.
Normy dla ciężarnych, w zależności od tego, jaki jest wiek ciążowy liczony od pierwszego dnia ostatniej miesiączki są następujące:
- 3. tydzień - 5 - 50 mIU/ml
- 4. tydzień - 5 - 426 mIU/ml
- 5. tydzień - 18 - 7,340 mIU/ml
- 6. tydzień - 1,080 - 56,500 mIU/ml
- 7. - 8. tydzień - 7, 650 - 229,000 mIU/ml
- 9. - 12. tydzień - 25,700 - 288,000 mIU/ml
- 13. - 16. tydzień - 13,300 - 254,000 mIU/ml
- 17. - 24. tydzień - 4,060 - 165,400 mIU/ml
- 25. - 40. tydzień - 3,640 - 117,000 mIU/ml
Jak interpretować wyniki testu beta hCG? Co oznacza za niski lub za wysoki poziom?
Zarówno za niski, jak i za wysoki poziom beta hCG może być niebezpieczny.
Za niski wynik może oznaczać poronienie lub ciążę ektopową (pozamaciczną) lub informować o niepowodzeniu in vitro, jeśli było przeprowadzane. Ponadto za niski poziom beta hCG w II trymestrze może wiązać się z zespołem Edwardsa (trisomia 18. chromosomu).
Za wysoki poziom beta hCG w ciąży może oznaczać m.in. zespół Downa – czyli trisomię chromosomu 21. Niekiedy wskazuje też na zaśniad groniasty, rozrosty lub nawet nowotwory trofoblastu. Wysoki poziom beta hCG jest podstawą do dalszej diagnostyki, która ma na celu określić możliwe wady genetyczne u dziecka, np. amniopunkcja czy badanie kariotypu płodu.
Co ważne, każde laboratorium na własne normy neta hCG, gdyż laboratoria używają innych urządzeń, metod czy odczynników – dlatego normy beta hCG powinny być umieszczone na wyniku. Nie można ponadto porównywać ze sobą wyników beta hCG z różnych laboratoriów.
Najlepiej jednak interpretację wyniku pozostawić ginekologowi, który sprawdzi, czy przyrosty są prawidłowe, za chwilę będzie w stanie ocenić podczas badania USG rozwój ciąży – pęcherzyk ciążowy staje się widoczny ok. 5-6. tygodnia ciąży, gdy stężenie beta hCG przekracza 1000 mIU/ml.
Bibliografia
- Głodek A. i in., Ludzka gonadotropina kosmówkowa – znany hormon o nieznanych funkcjach, Ginekologia Polska Nr 10/2012, s. 766-771.
- Spaczyński M., Postępy w ginekologii i położnictwie, Polskie Towarzystwo Ginekologiczne, Poznań 2006, s. 351-356.
- Milewicz T. i in., Znaczenie oznaczeń ludzkiej gonadotropiny kosmówkowej (hCG) w surowicy krwi w diagnostyce prawidłowego rozwoju i powikłań wczesnej ciąży, Ostry Dyżur 2010, tom 3, numer 3, s. 111-113.
