Półpasiec – co to za choroba?
Półpasiec (łac. herpes zoster) jest chorobą zakaźną. Zarówno półpaśca, jak i ospę wietrzną, wywołuje ten sam wirus: varicella-zoster virus (VZV). Półpasiec jest reaktywacją utajnionego zakażenia wirusowego. Może występować u wszystkich osób, które w dzieciństwie przeszły ospę wietrzną, bez względu na to, jaki był przebieg choroby.
Na świecie na półpaśca zapada 300-500 osób na 100 000 osób. W Polsce przypada 339 chorych na 100 000 osób. Najczęściej na chorobę zapadają osoby powyżej 50. roku życia.
Objawy półpaśca są różne i zależą w dużej mierze od stanu zdrowia osoby chorej.
Jak można się zarazić półpaścem?
Wirus powodujący półpaśca jest zaraźliwy i przenosi się przez kontakt z chorym. Np. od osób, które są chore na ospę wietrzną, wirus przenosi się na inne osoby drogą kropelkową. Natomiast jeśli dana osoba ma półpaśca, wirus przenosi się przez płyn znajdujący się w pęcherzykach tworzących się w przebiegu choroby na skórze.
Półpasiec – diagnostyka i badania
Najbardziej narażone na zarażenie tym wirusem są osoby o obniżonej odporności, a także te, które w przeszłości przechodziły ospę. Podstawą do rozpoznania jest zatem dokładny wywiad lekarskie i badanie wizualne skóry. Jeżeli lekarz stwierdzi zakażenie, konieczna jest pilna ocena powstałych zmian, szczególnie jeśli występują w okolicach oczu. W niektórych przypadkach zleca się badanie mikrobiologiczne wycinka skóry pod mikroskopem, a także wykonanie morfologii krwi. Niekiedy pacjent jest kierowany do laboratorium w celu pobrania płynu z pęcherzyka na skórze.
W diagnostyce półpaśca istotne jest wykluczenie innych chorób – np. kontaktowego zapalenia skóry czy opryszczki pospolitej. Identyfikacja jest podobna, co przy ospie wietrznej i polega na izolowaniu wirusa – np. z płynu znajdującego się w pęcherzyku – w hodowli komórkowej lub w badaniu DNA VZV z pomocą metody PCR. Następnie bada się zeskrobinę z dna pęcherzyka, a także wykonuje badanie w kierunku wykazania antygenów VZV w komórkach naskórka (przebiega to z zastosowaniem metody immunofluorescencji bezpośredniej). Pomocne w tym aspekcie będą także badania serologiczne, dzięki którym możliwe będzie wykrycie ewentualnych swoistych IgG w surowicy.
Półpasiec – jak go rozpoznać? Rodzaje i lokalizacje występowania
Jak rozpoznać półpaśca? Zależy to od tego, jakie miejsce zostało zaatakowane. Półpasiec lokalizuje się zwykle na plecach, ale może też wystąpić w innych miejscach. W związku z tym wyróżnia się kilka odmian klinicznych półpaśca, a każda z nich daje nieco inne odmiany:
-
półpasiec uogólniony (rozsiany) – zmiany występują na całym ciele lub całym tułowiu; dotyka zwykle osób, która mają obniżoną odporność, a także osób z chorobami przewlekłymi,
-
półpasiec krwotoczny – charakteryzuje się powstawaniem wylewów do skóry – mogą być one bardzo bolesne,
-
półpasiec zgorzelinowy – pęcherzyki skórne zmieniają się w przebiegu tej postaci półpaśca w owrzodzenia, które mogą być bolesne dla chorego,
-
półpasiec oczny – to ciężka postać półpaśca, gdyż atakuje nerw trójdzielny; obejmuje wówczas czoło, powieki, rogówkę oka oraz spojówkę; stwarza ryzyko trwałego uszkodzenia wzroku,
-
półpasiec uszny – lokalizuje się w małżowinie usznej oraz na skórze za nią; atakuje również przewód słuchowy, a niekiedy nawet błonę bębenkową; jest poważny dla zdrowia, gdyż może spowodować trwałe uszkodzenie słuchu, a w skrajnych przypadkach obwodowe porażenie nerwu twarzowego.
Półpasiec - zdjęcia
Półpasiec – objawy i cechy charakterystyczne
Aby rozpoznać półpaśca, należy zapoznać się z pewnymi charakterystycznymi objawami, jakie daje. Objawy półpaśca zmieniają się wraz z czasem, jaki upłynął od zakażenia, stanu zdrowia, chorób towarzyszących czy też wieku. Pierwsze objawy zwykle występują jednostronnie w postaci bolesnych pęcherzyków wypełnionych płynem. Nie przekraczają one zwykle jednej linii ciała i najczęściej lokalizują się w okolicy nerwów międzyżebrowych. Zanim zmiany pojawią się na skórze, miejsce to piecze, swędzi, odczuwane jest mrowienie, ból i tkliwość skóry.
Poza zmianami skórnymi, początkowo mogą także wystąpić objawy grypopodobne, czyli gorączka lub stan podgorączkowy, bóle mięśni i głowy, ogólne złe samopoczucie, bóle brzucha, nieżyt nosa, ból lub/i zapalenie gardła.
Jak leczy się półpaśca?
W przypadku wystąpienia objawów, należy niezwłocznie zgłosić się do lekarza. Lekarz zwykle przepisuje leki przeciwbólowe i przeciwwirusowe. Istotne jest, aby były podane jak najszybciej. Po ok. 2-3 tygodniach leczenia zwykle pacjent powraca do zdrowia, ale mimo ustąpienia wysypki, może nadal utrzymywać się ból – jest to tzw. neuralgia półpaścowa i może trwać nawet kilka miesięcy lub lat.
Półpasiec – jak długo pozostać w domu?
Jeśli lekarz stwierdzi u nas półpaśca, konieczne jest pozostanie w domu, aby ograniczyć ryzyko rozprzestrzeniania się wirusa. Wskazana jest izolacja chorego do czasu ustąpienia aktywnych zmian skórnych (z płynem – dopóki nie zaschną), gorączki czy bólu – zwykle jest to okres 2-3 tygodni.
Bibliografia
-
E. Kuchar, Półpasiec, Medycyna Praktyczna – portal dla pacjentów, Kraków 2017.
-
P. Albrecht, M. Patrzałek, P. Goryński, Zagrożenie półpaścem i jego powikłaniami w Polsce i na świecie w zależności od wieku, Przegląd epidemiologiczny 2015; 69: 841–843.
