Ciąża a L4. Ile dostanę zasiłku z ZUS na zwolnieniu?

Zwolnienie w ciąży a wypłata z ZUS

Zasiłek chorobowy standardowo może być wypłacany przez maksymalnie 182 dni, jednak w kilku inny przypadkach – w tym podczas ciąży – może on wynieść nawet 270 dni. Przez pierwsze 33 dni zwolnienia wynagrodzenie chorobowe wypłaca pracownikowi pracodawca. Od 34 dnia niezdolności do pracy w danym roku kalendarzowym (a więc zliczają się wszystkie zwolnienia z danego roku – nie musi być ciągłości), następuje wypłata zasiłku chorobowego (nie wynagrodzenia). W przypadku firmy zatrudniającej do 20 pracowników, zasiłek będzie wypłacał ZUS, natomiast jeśli w firmie pracuje więcej niż 20 osób, zasiłek będzie wypłacany przez pracodawcę (ZUS będzie wyrównywał pracodawcy poniesione koszty).

Uwaga! Zasiłek ZUS może zostać niewypłacony, jeśli zwolnienie lekarskie od pracy wykorzystujesz niewłaściwie – podejmujesz pracę zarobkową, wyjeżdżasz na wakacje itd.

Jak długo trzeba czekać na wypłatę zasiłku z ZUS podczas ciąży?

Zwykle zasiłek chorobowy z ZUS z tytułu zwolnienia lekarskiego w ciąży wypłacany jest po 30 lub po 90 dniach ubezpieczenia. Zasiłek przysługuje po tzw. okresie wyczekiwania, który jest uzależniony od daty rozpoczęcia pracy i formy opłacania składek. I tak kolejno zasiłek z ZUS otrzymasz po:

• maksymalnie po 30 dniach od daty zakończenia zwolnienia, jeśli jesteś pracownikiem ubezpieczonym obowiązkowo (lub masz ubezpieczenie obowiązkowe z innego tytułu), czyli dotyczy to m.in. osób zatrudnionych na podstawie umowy o pracę,
• maksymalnie po 90 dniach od daty zakończenia zwolnienia – jeżeli nie jesteś obowiązkowo ubezpieczony, tylko podlegasz dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu (dotyczy osób zatrudnionych np. na umowie zlecenie lub przedsiębiorców).

Do okresu wyczekiwania (30 lub 90 dni) wlicza się także poprzednie okresy pracy i ubezpieczenia chorobowe – czyli przykładowo wcześniejsze zatrudnienia na podstawie umowy o pracę. To możliwe jednak pod warunkiem, że nie było między okresami zatrudnienia więcej niż 30 dni przerwy – a jeśli jest ona dłuższa, to tylko wtedy, gdy spowodowana była urlopem wychowawczym lub bezpłatnym, albo odbywaniem czynnej służby wojskowej.

Czy można otrzymać zasiłek chorobowy z ZUS po ustąpieniu zatrudnienia?

Istnieją sytuacje, gdy można otrzymać zasiłek z ZUS, gdy doszło do zakończenia stosunku pracy – po zakończeniu okresu ubezpieczenia. Zasiłek przysługuje wtedy, jeśli:

• zwolnienie lekarskie zostało wystawione w czasie, gdy byłaś ubezpieczona (czyli jeszcze w okresie zatrudnienia czy prowadzenia firmy) i zwolnienie to nadal trwa po ustaniu ubezpieczenia,
• ubezpieczenie ustało (czyli zakończyłaś pracę lub działalność), ale spełniasz dodatkowe warunki okresu trwania niezdolności do pracy i daty jej powstania, o których więcej informacji znajdziesz na stronie ZUS lub w ustawie prawnej.

Zasiłku chorobowego nie otrzymasz po zakończeniu pracy/ustaniu ubezpieczenia, gdy:

• masz ustalone prawo do emerytury lub renty, z powodu niezdolności do pracy,
• gdy podjęłaś działalność zarobkową, w ramach której możesz być ubezpieczona,
• gdy jesteś uprawniona do zasiłku dla bezrobotnych, nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego lub zasiłku przedemerytalnego,
• nie nabyłaś prawa do zasiłku, ponieważ nie przepracowałaś okresu wyczekiwania (30 lub 90 dni),
• podlegasz obowiązkowo ubezpieczeniu społecznemu rolników.

Jakie dokumenty są potrzebne do wypłaty zasiłku podczas ciąży?

Podstawowym dokumentem do wypłaty zasiłku jest zaświadczenie lekarskie, które lekarz może wystawić w formie e-zwolnienia (e-ZLA), w formie wydruku (wydruk e-ZLA) lub na formularzu zaświadczenia lekarskiego wydrukowanym z systemu teleinformatycznego, jeśli inne formy wystawienia e-ZLA są niemożliwe do zrealizowania.

O wystawieniu zwolnienia lekarskiego masz obowiązek poinformować pracodawcę. Jeśli zwolnienie jest wystawione elektroniczne, nie ma potrzeby dostarczania go do pracodawcy, ponieważ posiada on wgląd do wystawionych Ci zwolnień w panelu Płatnika platformy ZUS.

Jeśli zasiłek po 33 dniach ma być wypłacany przez ZUS, a nie pracodawcę (czyli w przypadku, gdy firma zatrudnia do 20 pracowników), do przyznania świadczenia i jego wypłaty niezbędne są dodatkowe dokumenty, które do ZUS-u musi dostarczyć pracodawca – płatnik składek. I tak kolejno są to:

• druk Z3 – gdy jesteś pracownikiem,
• druk Z3b – gdy prowadzisz działalność gospodarczą pozarolniczą,
• druk Z3a – pozostali ubezpieczeni.

Druk Z3 musi być wysyłany do ZUS-u przez pracodawcę za każdym razem przy wystawianiu nowego zwolnienia, w ciągu maksymalnie 7 dni od daty jego otrzymania. Zatem jeśli lekarz wystawia Ci zwolnienie z powodu powikłań w ciąży od wizyty do wizyty i zachowujesz ciągłość, pracodawca i tak musi po każdym wystawieniu zwolnienia dostarczyć ZUS-owi druk Z3. Z tego powodu warto informować pracodawcę za każdym razem, że zostało wystawione nowe zwolnienie – mimo że mogłaś już z góry wiedzieć, że to zwolnienie zostanie przedłużone. Dzięki temu przyspieszysz dopełnienie obowiązków przez pracodawcę, a co za tym idzie – szybciej otrzymasz wypłatę z ZUS.

Ważne, aby pracodawca wpisywał na druku Z3 odpowiednie dane – m.in. sposób wypłaty zasiłku – jeśli ma być na konto, powinien wpisać tam numer konta. W innym przypadku ZUS zleci automatycznie przekaz pocztowy i zasiłek otrzymasz w gotówce od listonosza, w miejscu swojego zamieszkania.

Uwaga! Upewnij się, że w panelu ZUS PUE osoby Ubezpieczonej i Świadczeniobiorcy, posiadasz aktualne dane dotyczące adresu zamieszkania, aby przekaz pocztowy został wysłany na odpowiedni adres – lub aby adres ten zgadzał się z miejscem, w którym mieszkasz, w razie kontroli ZUS.

Jeśli występujesz o zasiłek chorobowy po ustaniu pracy, musisz złożyć wniosek o świadczenie samodzielnie, bezpośrednio w ZUS, na druku ZAS-53.

Jak obliczany jest zasiłek chorobowy w ciąży?

Zasiłek chorobowy stanowi w przypadku ciąży 100% Twojego przeciętnego wynagrodzenia brutto przed powstaniem niezdolności do pracy (w przypadku standardowego zwolnienia poza ciążą – bez kodu B – zasiłek wynosi 80% lub 70% - jeśli przyznawany jest za pobyt w szpitalu). Okres ten wyliczany jest:

• na podstawie ostatnich 12 miesięcy kalendarzowych (lub gdy pracujesz krócej – z faktycznego przepracowanego okresu) – jeśli jesteś pracownikiem (umowa o pracę),
• lub na podstawie miesięcznej podstawy wymiaru składni na ubezpieczenie zdrowotne z ostatnich 12 miesięcy kalendarzowych (lub krócej, jeśli jesteś ubezpieczona krócej niż 12 miesięcy) – jeśli jesteś ubezpieczona z innego powodu (np. z tytułu umowy zlecenie, prowadzenia działalności itd.).

Aby otrzymać zasiłek 100% przeciętnego wynagrodzenia z ostatnich 12 miesięcy (lub faktycznej liczby miesięcy, jeśli ubezpieczenie trwało krócej), lekarz musi wpisać na zwolnieniu lekarskim kod B, oznaczający stan ciąży. W przypadku innych kodów wynagrodzenie nie będzie wynosić 100%.

Ale czy faktycznie na konto otrzymasz 100% wynagrodzenia? Jak się okazuje, nie jest to takie oczywiste, o czym piszemy poniżej.

W ciąży nie otrzymasz zasiłku w wysokości 100% kwoty z umowy netto

• Po pierwsze, jeżeli jesteś pracownikiem, do obliczania, ile dostaniesz zasiłku z ZUS-u, zawsze musisz brać pod uwagę kwoty brutto, nie netto.
• Po drugie, bierzemy pod uwagę nie kwotę z obecnej umowy o pracę czy zlecenie (czyli nie to, ile obecnie zarabiamy), tylko sumujemy zarobki brutto z ostatnich 12 miesięcy (lub krócej, jeśli stosunek pracy jest krótszy) i wyciągamy średnią miesięczną. Zatem jeśli otrzymałaś podwyżkę wynagrodzenia np. 5 miesięcy temu, faktyczna suma brutto, która będzie obliczona jako podstawa wynagrodzenia, będzie niższa niż Twoje obecne zarobki.
• Do zarobków wlicza się zarówno stałe wynagrodzenie z tytułu umowy, jak i wynagrodzenie dodatkowe – przykładem są premie.
• Do obliczenia średniej bierzemy pod uwagę tylko PEŁNE miesiące kalendarzowe. A więc jeśli zwolnienie zostało wystawione przykładowo 27 czerwca, czerwiec nie będzie się wliczał do tego okresu 12 miesięcy, tylko ostatnim miesiącem będzie maj (liczymy okres od maja zeszłego roku, do maja obecnego roku).
• Od średniej kwoty brutto wynagrodzenia za miesiąc musimy odliczyć potrącenia na składki, takie jak ubezpieczenie emerytalne, rentowe i chorobowe, w wysokości 13,71%. Przykład: Zarabiamy średnio 3000 zł brutto miesięcznie. Kwotę mnożymy razy 13,71% (3000 x 13,71% = 411,30 zł) i otrzymujemy wysokość składki, którą należy odliczyć od wynagrodzenia brutto (czyli 3000 zł - 411,30 zł = 2588,70 zł). Uzyskujemy tym sposobem podstawową, miesięczną kwotę zasiłku.
• Od uzyskanej podstawy kwoty zasiłku/miesiąc, odliczamy jeszcze 17% podatku dochodowego (czyli odejmujemy od kwoty 2588,70 zł podatek 17% równy 440,08 zł, otrzymując sumę netto "na rękę" 2148,62 zł). I dopiero ta kwota jest ostateczną! Uzyskaną kwotę na miesiąc dzielimy na 30 dni (zasiłek obejmuje także soboty i niedziele) i otrzymujemy wynagrodzenie, jakie przysługuje nam za każdy dzień choroby. Dokładnie taką kwotę otrzymamy „netto” – czyli na konto lub przekazem pocztowym, po odliczeniu wszystkich składek i podatków.
• Co ważne, zasiłek jest wypłacany nie za miesiąc niezdolności do pracy, ale za faktyczną liczbę dni zwolnienia – i jest także wypłacany po zakończeniu danego zwolnienia. Jeśli np. lekarz wystawił Ci zwolnienie od 8 sierpnia do 11 września, liczba dni, które obejmuje zwolnienie wynosi 35 – a więc otrzymasz zasiłek odpowiadający podstawie dziennej razy 35 dni – i świadczenie to otrzymasz dopiero po zakończeniu zwolnienia, czyli nie wcześniej, niż 12 września.

Jeżeli nie jesteś pracownikiem, ale zleceniobiorcą lub prowadzisz działalność gospodarczą, zasiłek obliczany jest nieco inaczej. Zasiłek wynosi wówczas 100% kwoty ustalonej jako przeciętna miesięczna podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe z ostatnich 12 miesięcy. Kwota podstawy za poszczególne miesiące musi zostać pomniejszona o składki w wysokości 13,71%.

Więcej informacji

Artykuł powstał na podstawie źródeł rządowych oraz informacji znajdujących się na stronie ZUS. Więcej na ten temat znajdziesz w poniższych aktach prawnych i na stronie https://www.zus.pl/. Warto założyć również profil w systemie ZUS PUE (można łatwo zalogować się za pośrednictwem banku), gdzie będziesz mogła sprawdzić wszystkie wydane zwolnienia lekarskie, podstawy ubezpieczenia za każdy przepracowany miesiąc (panel Ubezpieczonego), a także wydane decyzje o zasiłkach, w zakładce „zasiłki” w panelu Świadczeniobiorcy. Jeśli nie posiadasz panelu Świadczeniobiorcy, zadzwoń do ZUS-u na infolinię i poproś o dodanie takiej zakładki. Dzięki temu będziesz mieć wgląd do wszystkich najważniejszych informacji – a także do tego, kiedy zostało wydane zlecenie wypłaty poprzez przekaz pieniężny lub na konto. Z doświadczenia mogę potwierdzić, że zakładka Świadczeniobiorcy została u mnie dodana jeszcze w tym samym dniu, w którym zadzwoniłam do ZUS-u z taką prośbą. Wskazówka: do ZUS zwykle najłatwiej jest się dodzwonić we wczesnych godzinach rannych – okolice godziny 7-8.

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U. z 2019 r. poz. 645, z późn. zm.).
• Rozporządzenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 8 grudnia 2015 r. w sprawie zakresu informacji o okolicznościach mających wpływ na prawo do zasiłków z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa lub ich wysokość oraz dokumentów niezbędnych do przyznania i wypłaty zasiłków (Dz.U. z 2017 r. poz. 87).