Nieregularne miesiączki a dni płodne
Obliczanie dni płodnych przy nieregularnej miesiączce jest istotne przy staraniu o dziecko, jak i wtedy, gdy nie chcemy, aby doszło do zapłodnienia. Cykl miesiączkowy składa się z takich faz, jak menstruacja, faza folikularna, owulacja oraz faza lutealna. Zazwyczaj cykl trwa 21-35 dni (przy czym najczęściej spotykane są cykle trwające 28 - 30 dni) i zaczyna się pierwszego dnia miesiączki. Owulacja (dni płodne, jajeczkowanie) występuje w połowie cyklu, czyli średnio 10 - 14 dni przed kolejną miesiączką (z możliwością przesunięcia terminu owulacji o mniej więcej 2 dni). Podczas owulacji uwalniane jest jajeczko z pęcherzyka Graafa w jajniku, po czym rozpoczyna się jego podróż do macicy.
Jeżeli różnice pomiędzy poszczególnymi cyklami u kobiety przekraczają 5 dni, mówimy o miesiączkach nieregularnych. Warto wówczas sprawdzić, jaka może być ich przyczyna - np. czy są to problemy hormonalne, choroba tarczycy, narażenie na stres, zmiana trybu życia. Jeśli badania nie wykazują nic niepokojącego, a kobieta nadal ma nieregularne cykle, warto skupić się na obserwacji swojego ciała, aby skutecznie rozpoznać, kiedy zbliża się owulacja i mamy największe szanse na dziecko. W jaki sposób obliczać dni płodne, gdy cykle są nieregularne? Istnieje kilka metod, jednak warto pamiętać, że żaden z testów czy kalkulatorów nie da nam gwarancji zajścia w ciążę, nawet jeśli jasno wyznacza, że występują dni płodne. Jeśli zależy nam na zapłodnieniu, warto współżyć 3 razy w tygodniu - wg statystyk taka częstotliwość stosunku daje największą szansę na zajście w ciążę. Współżycie tylko w okresie dni płodnych nie jest najlepszym działaniem podczas planowania zapłodnienia.
Monitoring owulacji przy nieregularnym okresie
Monitoring owulacji umożliwia nam obliczyć dni płodne u każdej kobiety, nawet w przypadku nieregularnego okresu. Dokładnie wskazuje dzień, gdy komórka jajowa jest uwalniana przez jajnik. Metodę tę wykonuje się za pomocą dopochwowego aparatu USG na początku cyklu. Podczas kolejnych wizyt, których terminy określa lekarz, obserwowane jest rozwijanie się pęcherzyka Graafa. W ciągu jednego cyklu z reguły wykonuje się 3-4 badania. Badanie USG pozwala ocenić wielkość pęcherzyka Graafa i na tej podstawie stwierdzić owulację. Metoda jest bardzo skuteczna w obliczaniu okresu płodnego.
Testy owulacyjne z moczu
Inną metodą wyznaczania dni płodnych jest badanie poziomu hormonu luteinizującego (LH) w próbce moczu za pomocą testu owulacyjnego. Stężenie tego hormonu wzrasta tuż przed najbardziej płodnym dniem z całego cyklu. W przypadku uzyskania dodatniego wyniku może podejrzewać, że w ciągu 24-36 godzin mamy największe prawdopodobieństwo zajścia w ciążę, gdyż dojdzie do owulacji. Aby jednak test owulacyjny dał miarodajne wyniki, należy:
- wykonywać go zawsze o tej samej porze dnia (ale nie z wykorzystaniem moczu porannego),
- notować daty, godziny oraz uzyskiwane wyniki testu.
Niestety wiarygodność tego testu jest niższa niż laboratoryjnego badania.
Test owulacyjny ze śliny
Podobnym testem jest test owulacyjny ze śliny, który opiera się na zmianach hormonalnych zachodzących w cyklu. Kiedy wzrasta poziom estrogenów w organizmie podczas okresu okołoowulacyjnego, struktura śliny zmienia się - zwykle taki stan utrzymuje się 2 dni przed i 2 dni po owulacji. Do testu tego rodzaju dołączane są mikroskopy owulacyjne do wielokrotnego użytku, dzięki czemu możliwe jest natychmiastowe odczytanie wyniku.
Komputerowe obliczanie okresu płodnego
Na rynku dostępne są komputery cyklu, których skuteczność sięga nawet 99% w przypadku wyższej jakości urządzeń. Sprawdzą się one zarówno w przypadku regularnych, jak i nieregularnych cykli. Komputer owulacji działa na zasadzie wprowadzania informacji o temperaturze, występowaniu miesiączki, monitoringu śluzu, zawartości elektrolitów w śluzie lub ślinie.
Temperatura ciała podczas dni płodnych przy nieregularnych cyklach
Metoda termiczna polega na mierzeniu temperatury w spoczynku (co najmniej 3 godziny odpoczynku, bez wstawania z łóżka, zawsze o tej samej porze i w tym samym miejscu - pochwie, ustach lub odbycie). Na temperaturę ciała wpływa poziom progesteronu we krwi. Zanim zaczną się dni płodne, stężenie progesteronu jest niskie, podobnie jak i temperatura ciała. Poziom tego hormonu zwiększa się na kilka dni przed jajeczkowaniem - wówczas można zauważyć wzrost temperatury ciała o min. 0,2 st. Celsjusza. Podwyższona temperatura utrzymuje się przez całą owulację i opada ponownie pod koniec cyklu. Metoda jest skuteczna, o ile nie występuje u nas żadna infekcja, zaburzenia tarczycy, narażenie na stres. Pomiar temperatury nie pozwala precyzyjnie określić dni płodnych, jeśli wystąpiły czynniki mogące wpłynąć na ciepłotę ciała.
Kalkulator dni płodnych przy nieregularnych miesiączkach
W internecie dostępnych jest wiele kalkulatorów dni płodnych (owulacji), jednak ta metoda sprawdzi się raczej u kobiet, które mają regularne cykle i mają pojęcie o tym, ile średnio trwają. Należy zaznaczyć w nich pierwszy dzień cyklu i uzyskamy od razu odpowiedź, kiedy możemy spodziewać się dni płodnych. To wygodna metoda pomagająca planować zapłodnienie, jednak, jak wspomniałam, nie powinna być stosowana przez kobiety, które mają nieregularne cykle.
Kalendarz dni płodnych przy nieregularnym okresie
Wyznaczanie dni płodnych jest związane z obliczaniem owulacji, do której dochodzi po fazie folikularnej (pierwszej fazie cyklu). Owulacja trwa zaledwie 24 godziny, ale mimo to kobieta jest płodna dłużej, gdyż plemniki mają dużą żywotność i mogą przetrwać nawet 5-7 dni w drogach rodnych kobiety. Oznacza to, że okres płodny wydłuża się do kilku dni przed i po owulacji. Dni płodne należy traktować z tego powodu jako okres od ok. 6 dni przed owulacją i średnio 3 dni po jajeczkowaniu (lub 4 dni). Niektórzy przyjmują, że w każdym cyklu mamy łącznie ok. 11 dni płodnych.
A jak obliczyć dzień owulacji metodą kalendarzykową? W przypadku regularnych miesiączek przy cyklu trwającym 28 dni, owulacja wypada w połowie cyklu, czyli ok. 14 dnia, ale dla pewności zakłada się wówczas, że do owulacji dochodzi między 13 a 15 dniem przed datą spodziewanej miesiączki. W przypadku dłuższego cyklu - np. trwającego 32 dni, owulacja wypadnie ok. 16 dnia cyklu.
W przypadku nieregularnych miesiączek, obliczanie dni płodnych metodą kalendarzykową jest nieco bardziej skomplikowane i raczej nie jest metodą z wyboru. Jeśli mimo wszystko chcesz jej spróbować, musisz pamiętać, że możesz uzyskać mało wiarygodny wynik. Należy wykonać następujące działania:
- obliczamy średnią długość ostatnich 12 cyklu miesiączkowych,
- od najdłuższego cyklu należy odjąć 11 dni oraz 18 dni od najkrótszego cyklu - uzyskujemy informację, kiedy przypada okres płodny (pierwszy dzień płodny i ostatni dzień płodny). Dla przykładu, jeśli w najkrótszy cykl wyniósł 26 dni, a najdłuższy 32 dni, należy wykonać takie działanie: 26-18=8 oraz 32-11=21. Wynik informuje nas, że mamy dni płodne od 8 do 21 dnia cyklu.
Poniżej przedstawiamy krótką ściągawkę dotyczącą tego, jak obliczyć długość dni płodnych w zależności od długości cyklu (oczywiście jest to szacunkowa analiza):
- 24 dni cyklu - dni płodne 4-14 dzień,
- 25 dni - 5-15 dzień
- 26 dni - 6-16 dzień,
- 27 dni - 7-17 dzień,
- 28 dni - 8-18 dzień,
- 29 dni - 9-19 dzień
- itd.
Obserwacja śluzu a brak regularnych miesiączek
W czasie, gdy jesteś płodna, śluz w pochwie jest zmieniony. Po zakończonej miesiączce początkowo w szyjce macicy występuje gęsty czop śluzowy. Gdy dochodzi do dojrzewania komórki jajowej, zwiększa się poziom estrogeny, co wpływa na zwiększone wytwarzanie śluzu - jest on wówczas gęsty oraz lepki, ale z czasem staje się coraz bardziej przezroczysty i rozciągliwy. Jest go coraz więcej i coraz bardziej przypomina surowe białko jaja - gdy tak się stanie, możesz podejrzewać rozpoczęcie płodności. Ta faza charakteryzuje się odczuciem, że bielizna jest ciągle mokra. Na koniec fazy ze śluzem rozciągliwo-przejrzystym dochodzi do owulacji. Metoda jest prosta, ale wymaga dokładnej obserwacji śluzu przez dłuższy okres przez kobietę. Nie ma jednak zastosowania przy infekcjach lub gdy kobieta przyjmuje niektóre leki mogące wpływać na śluz z dróg rodnych.
Aplikacja obliczająca dni płodne
Obecnie dostępnych jest wiele aplikacji na smartfona, które pozwalają wyznaczyć dni płodne i niepłodne na podstawie długości cyklu menstruacyjnego. Jest to wygodny sposób na planowanie zapłodnienia, jednak nie różni się niczym w metodologii od kalendarza płodności. Aplikacja pozwala jednak na raportowanie wyników testów owulacyjnych oraz monitorowanie długości cykli, co może przydać się na wizytę do ginekologa.
Zmiany w szyjce macicy a owulacja
Kolejną metodą obliczania dni płodnych jest obserwacja zmian zachodzących w szyjce macicy. Jest to dość przydatna metoda dla kobiet, które mają problemy z zapłodnieniem. Jeśli szyjka macicy jest sucha, twarda, obniżona lub zamknięta, występuje prawdopodobnie faza niepłodności. W okresie płodnym natomiast szyjka macicy jest zwykle miękka, mokra, znajduje się wyżej w pochwie i ma otwarte ujście. Niestety proces uczenia się własnego ciała jest długi i często można wyciągać błędne wnioski, co jest wadą tej metody.
