Dieta w ciąży a wpływ na dziecko
Nie od dziś wiadomo, że to, co jemy, ma ogromny wpływ na rozwój płodu. Kobieta ciężarna powinna przestrzegać zasad diety dla kobiet w ciąży, o której piszemy w osobnym artykule. Konieczna jest suplementacja witamin, poza zdrowym odżywianiem oraz rezygnacja ze złych nawyków (rzucenie używek, rezygnacja z jedzenia żywności mocno przetworzonej itd.). Jednak jeśli chodzi o suplementację, nie powinna to być „jakaś” suplementacja. W przypadku ciąży tak samo groźny może okazać się niedobór pewnych składników, co i ich nadmiar. Tak jest np. z witaminą A, a dokładniej retinolem, który jest jedną z form witaminy A (witamina A występuje także jako beta-karoten i inne karotenoidy). Jak się okazuje, retinol może wyrządzić ogromne szkody w rozwijającym się organizmie dziecka. Jest na tyle groźny, że zaleca się także zaprzestanie stosowania kosmetyków, które go zawierają: wszelkich kremów, balsamów, żeli do demakijażu itd., ponieważ retinol może przenikać przez skórę do organizmu, a tym samym także do łożyska.
Retinol – czym jest i jak działa?
Retinol to organiczny związek chemiczny zaliczany do grupy karotenoidów. Razem z innymi retinoidami (czyli pochodnymi witaminy A), pełni w organizmie człowieka funkcje witaminy A. W ciele człowieka jest produkowany z beta-karotenu (inaczej – prowitaminy A), który naturalnie znajduje się np. w marchwi, szpinaku, mango, jajkach. Retinol, produkty jego utleniania retinolu, a także inne pochodne witaminy A, mają istotne znaczenie np. w procesach widzenia (np. retinal znajduje się w siatkówce oka) oraz wielu procesach metabolicznych – np. w syntezie białek. Dzięki takiej funkcji, możliwa jest budowa tkanki nabłonkowej, co z kolei jest konieczne do produkcji śluzu, który jest mechanizmem obronnym organizmu. Witamina A – w tym także retinol i jego pochodne – pełni ważną rolę w zapobieganiu zakażeniom skóry, układu pokarmowego, oddechowego oraz rozrodczego.
>>Dowiedz się więcej o roli witaminy A w organizmie<<
Zapotrzebowanie na witaminę A i retinol w ciąży
Zgodnie z zaleceniami Food and Nutrition Board of the Institute of Medicine, dobowe zapotrzebowanie kobiet w ciąży na witaminę A wynosi od 750 µg (kobiety do 18 roku życi) do 770 µg (kobiety powyżej 19 roku życia). Taka dawka pokryje zapotrzebowanie organizmu kobiety oraz rozwijającego się płodu, dla którego bardzo ważna jest obecność witaminy A, ponieważ umożliwia ona proces syntezy białek – a te są niezbędne dla dalszego wzrostu. W tym celu witamina A jest transportowana przez łożysko z organizmu matki, na zasadzie aktywnego transportu. Co ważne, dzienne zapotrzebowanie na witaminę A mogą z powodzeniem pokryć zdrowe warzywa i owoce. Taka forma witaminy A jest bezpieczna dla matki i dziecka.
Retinol w ciąży – skutki stosowania
Mimo, że witamina A jest zalecana w ciąży, nie zaleca się stosowania suplementów, leków czy preparatów do użytku zewnętrznego i wewnętrznego, które zawierają retinol. Mowa tutaj o wszelkich tabletkach i kosmetykach, a także produktach, które naturalnie zawierają duże dawki retinolu. Dlaczego? Według Amerykańskiej Agencji Żywności i Leków (FDA), retinol należy do składników, które – jak dowiodły prowadzone badania – powodują nieprawidłowości płodu w wyniku stosowania. Istnieją dowody na to, że retinol niekorzystnie działa na płód ludzki i ryzyko zdecydowanie przewyższa ewentualne korzyści z jego zastosowania. Teratogenne działanie zostało odnotowane przez wielu naukowców na całym świecie. Ekspozycja na nadmiar witaminy A oraz retinolu, powoduje u płodu m.in. wady serca, wady układu nerwowego, wady układu szkieletowego, rozszczep podniebienia. Występują np. przypadki małogłowia lu wodogłowia, wad wrodzonych twarzoczaszki, chorób układu krążenia, a nawet poronienia.
Retinol – w czym się znajduje? W jakich produktach?
Mając na uwadze szkodliwość retinolu podczas ciąży, kobieta ciężarna (lub podejrzewająca ciążę), powinna zrezygnować ze stosowania preparatów zawierających ten składnik. Lekarze wskazują, że retinol może się wchłaniać także przez skórę do organizmu – należy więc zrezygnować ze wszelkich kosmetyków z retinolem. Co ważne, retinol znajduje się nie tylko w suplementach, lekach czy kosmetykach, ale także wielu produktach spożywczych pochodzenia zwierzęcego. Najbardziej bogate w retinol (w dawkach niebezpiecznych dla ciężarnej) są wątróbki drobiowe i cielęce, a także tran, masło – tych produktów powinno się więc unikać w ciąży.
Bibliografia
- Bręborowicz G., Położnictwo i ginekologia, tom 1, Warszawa 2013.
- Ciborowska H., Rudnicka A., Dietetyka Żywienie zdrowego i chorego człowieka, Warszawa 2014.
- Kominiarek M., Nutrition Recommendations in Pregnancy and Lactation, w: "Med Clin North Am." 2016, nr 6.
