Kim jest socjopata?
Socjopata to osoba cierpiąca na dysocjalne zaburzenia osobowości. Osobowość socjopatyczna powoduje, że osoba nie jest w stanie przystosować się do normalnego funkcjonowania w społeczeństwie i chory ma wypaczony pogląd na wartości oraz zachowania społeczne.
Socjopata nie zważa na uczucia innych osób, nawet tych najbliższych i bez skrupułów manipuluje ludźmi, aby osiągnąć własne korzyści. Nie odczuwa przy tym winy. Nie rozumie, na czym polega empatia czy współczucie innym. Zachowania socjopaty nie wynikają jednak z tego, że jest on wyrachowany, ale z niezdolności rozumienia innych osób czy różnych stanów emocjonalnych. Socjopata nie zdaje sobie sprawy z tego, czym jest krzywda innych – nie interesują go inne osoby, tylko on sam, co wskazuje, że socjopata jest egocentrykiem. Zawsze zrzuca winę na innych i nie zważa na uczucia czy opinie społeczeństwa.
Socjopata wykazuje cechy, które z reguły umożliwiają mu osiągnięcie własnych celów. Jest doskonałym obserwatorem, świetnie analizuje otoczenie i dostrzega słabości innych – co wykorzystuje zwinnie do osiągnięcia postawionych sobie celów poprzez m.in. manipulację. Często również stosuje przemoc psychiczną, a nawet fizyczną.
Socjopata – jak się zachowuje?
Socjopata często jest osobą bardzo miłą i urokliwą. Swoje cechy wykorzystuje jednak w celu manipulowania innymi ludźmi. Socjopaci często mają wyższe wykształcenie i piastują poważane stanowiska, szczególnie w korporacjach, gdzie zostają kierownikami, a nawet dyrektorami. Swój sukces osiągają jednak dzięki wykorzystywaniu innych osób, a poczucie władzy daje im ogrom satysfakcji.
Socjopata na pierwszy rzut oka jest bardzo miły, ale w rzeczywistości charakterystyczne są dla niego poniższe cechy:
-
brak szacunku do norm społecznych,
-
brak empatii do innych,
-
wykorzystywanie innych osób do osiągania korzyści dla siebie,
-
tworzenie związków bez czułości i troski o drugiego człowieka,
-
brak przyjaciół,
-
brak poczucia winy za zachowania niemoralne,
-
agresywność (socjopaci są bardzo drażliwi i łatwo wpadają w gniew),
-
wrogie nastawienie do świata i przepełnienie złością,
-
manipulowanie partnerem i dziećmi.
Często dopiero bliższe poznanie socjopaty i obserwowanie jego zachowania w różnych sytuacjach, pozwala dostrzec występujące zaburzenie osobowości.
Rozpoznanie socjopaty metodą 3 kroków
Rozpoznanie socjopaty może być łatwiejsze przy zastosowaniu pewnej metody trzech kroków, która została opisana m.in. na łamach portalu Ohme w artykule bazującym na książce „Wyznania socjopatki. Życie w ukryciu” (autorstwa M. E. Thomas) oraz „Jak skutecznie bronić się przed socjopatami (autorstwa M. Stout).
Krok 1. Analizuj słowa
Socjopaci zasypują nas słowami, które bardzo często nie mają wiele wspólnego z prawdą, ale nie wszystko z kolei jest niezgodne z rzeczywistością. Socjopaci potrafią użyć bardzo wielu słów opisujących ich zachowanie. Często projektują swoje negatywne cechy na inne osoby lub stają się bierno-agresywni. To kolejna cecha socjopatów – potrafią zachowywać się bardzo skrajnie. Wiele obiecują, mają wielkie plany, a za chwilę nic ich nie interesuje i całkowicie zmieniają front. Innym zagraniem słownym jest pochlebstwo drugiej osobie i mówienie jej np. „nie mogę bez Ciebie żyć”, „jesteś najlepsza”, „zasługujesz na coś lepszego”, „jesteś najbardziej inteligentną osobą, jaką znam”. Szybko jednak miód dla uszu partnera się kończy i socjopata zaczyna mówić rzeczy bardzo negatywne na temat drugiej osoby, wręcz raniące.
Socjopata lubi również obwiniać innych nawet za coś, czego w ogóle nie zrobili. Mówi, że np. go okłamaliśmy, mimo że tego nie zrobiliśmy. Twierdzą, że nie mogą nam zaufać. Pomniejszają także nasze poczucie bezpieczeństwa i własnej wartości, mówiąc np., że nas posiadają, że nikt inny nas nigdy nie zechcę, albo że nas zniszczą. Powtarzają także jak mantrę, że nigdy nas nie skrzywdzili, za to my ich owszem.
Taki schemat toczy się bez końca: od zachwytów, po toksyczne niszczenie i sączenie jadu. Od skrajności do skrajności. Od uroku, do ekstremalnej nienawiści. Taka huśtawka ma swój cel – to jedna z najskuteczniejszych metod socjopatów na osiąganie własnych celów.
Krok 2. Słuchaj własnych uczuć
Istotne w rozpoznaniu toksycznej osoby, także socjopaty, jest zastanowienie się, jak czujemy się w jej towarzystwie. Okazuje się, że często nasza wewnętrzna intuicja i emocje są kluczowym sygnałem alarmowym. Nie wierz zatem ślepo w obietnice i słowa drugiej osoby, ale zwracaj uwagę na to, jak się z tym czujesz i czy nic nie jest dla Ciebie podejrzane. Zaufaj swoim uczuciom. Jeśli czujesz dyskomfort, niepewność czy niedowierzanie, sprawdź, czy ta relacja jest w porządku. Nie ignoruj przede wszystkim:
-
strachu – to bardzo charakterystyczne uczucie w relacji z socjopatą. Jeśli czujesz, że partner mógłby Cię skrzywdzić, gdyby tylko chciał, powinno być ważną flagą alarmową;
-
zaślepienia – to częsta reakcja na negatywne zachowania socjopaty, co jest wynikiem początkowego schlebiania nam. Jeśli ktoś nas tak „ceni”, jak mówi, to jak mógłby nas chcieć zniszczyć i skrzywdzić? Tym sposobem partnerzy socjopatów potrafią racjonalizować nawet najgorsze sytuacje, w tym przemoc fizyczną;
-
wzbudzanie współczucia – socjopata stara się wzbudzić w nas współczucie do siebie, przedstawia siebie jako ofiarę i mówi, że brak współczucia do jego sytuacji mógłby pochodzić tylko od socjopaty. To częsta taktyka socjopatów – wchodzenie w rolę ofiary. W ten sposób mogą skłonić nas do zrobienia rzeczy, których nie uczynilibyśmy nigdy dla nikogo innego.
Krok 3. Obserwuj zachowanie
W rozpoznaniu socjopaty kluczowe jest obserwowanie jego zachowania i... ignorowanie tego, co mówi. Zwróć uwagę szczególnie na zachowania skrajne, na rzeczy, które wydają Ci się nietypowe i nie zrobiłaby ich większość ludzi (w Twoim osądzie). Decyzje i zachowania ekstremalne są bardzo typowe dla socjopatów. Osoby te bardzo szybko je usprawiedliwiają, np. brakiem wyjścia czy stresem. Co ważne, wymówki często są takie same, niezależnie od tego, co zrobili. Rzadko natomiast przepraszają – chyba że zostali przyłapani na gorącym uczynku i przeprosiny im się opłacają (leżą w ich interesie).
Socjopaci, co zaskakujące, cieszą się cierpieniem innych. Socjopatę można zatem rozpoznać, dostrzegając, jak cieszy się trudnościami innych czy bólem – czują wtedy dużą satysfakcję. Socjopata czerpie ponadto satysfakcję nie z osiąganych korzyści, a nawet z czystego „niszczenia” i krzywdzenia innych – z poczucia władzy nad drugim człowiekiem.
