Kwas foliowy – jaki wybrać w ciąży? Suplementy i leki

Kwas foliowy – kilka ważnych informacji

Na wstępie zacznijmy od kilku faktów na temat kwasu foliowego:

• składnik ten jest niezbędny do prawidłowego rozwoju płodu,
• jego niedobór może prowadzić do wad cewy nerwowej, rozszczepu podniebienia i wargi, rozszczepu kręgosłupa, mózgówia, bezmózgowia,
• człowiek przetwarza kwas foliowy za pomocą enzymu reduktazy metylenotetrahydrofolianowej, aby powstała jego aktywna, zmetylowana forma (aktywna forma folianu),
• nawet 50% populacji kobiet może mieć mutację genu, który odpowiada za kodowanie powyższego enzymu, przez co przyswajalność kwasu foliowego przez te kobiety jest zaburzona i kwas foliowy może się u nich kumulować we krwi w formie niezmetabolizowanej i stanie się toksyczny.

Wytyczne pozostają jasne: każda kobieta w okresie rozrodczym powinna przyjmować kwas foliowy w dawce 0,4 mg na dobę. Jeżeli jednak znajduje się w grupie ryzyka, np. ma stwierdzoną mutację MTHFR, przebyła ciążę z wadą cewy nerwowej, pali papierosy, jest otyła, choruje na padaczkę lub stosowała w ostatnich miesiącach tabletki antykoncepcyjne, wówczas powinna przyjmować kwas foliowy w formie zmetylowanej aktywnej. W jakich dawkach? To zależy od tego, jakie występują czynniki ryzyka. Szczegółowo o dawkowaniu kwasu foliowego w ciąży piszemy w osobnym artykule (podajemy zalecenia dla różnych grup ryzyka).

Suplementacja kwasem foliowym w ciąży

Według Rekomendacji Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego z 2017 oraz 2020 roku wynika, że w przygotowaniu do ciąży, w trakcie jej trwania i podczas karmienia piersią podstawą jest:

• dieta bogata w wysokofolianowe produkty (np. sałata, szpinak, jaja, orzechy, pełne ziarna, kapusta i żywność fortyfikowana),
• rozpoczęcie dodatkowej suplementacji kwasem foliowym na 12 tygodni przed zajściem w ciążę oraz kontynuowanie jego przyjmowania podczas okresu trwania ciąży i karmienia piersią,
• suplementacja kwasu foliowego w dawce 0,4 mg na dobę w przypadku kobiet z grupy niskiego ryzyka,
• suplementacja kwasu foliowego w dawce 0,8 mg u kobiet w grupie z podwyższonego ryzyka (w tym zaleca się, aby 0,4 mg było w postaci kwasu foliowego, a 0,4 mg w postaci aktywnych folianów) oraz dodatkowa suplementacja witaminy B12,
• suplementacja kwasu foliowego w dawce 4-5 mg na dobę u kobiet w grupie wysokiego ryzyka w okresie planowania ciąży i do końca pierwszego trymestru (od drugiego trymestru do zakończenia laktacji zaleca się zmniejszyć dawkę do 0,8 mg kwasu foliowego na dobę), z czego część dawki powinny stanowić aktywne foliany oraz dodatkowo należy suplementować witaminę B12.

Jaki kwas foliowy wybrać: zwykły czy w formie aktywnej?

Metylowany kwas foliowy to aktywna forma kwasu foliowego, zalecana u kobiet z grup podwyższonego ryzyka lub wysokiego ryzyka wystąpienia wad płodu. Zaleca się go przede wszystkim w przypadku zaburzeń wchłaniania kwasu foliowego oraz jego metabolizmu (jak np. w mutacji MTHFR, gdzie organizm nie jest w stanie całkowicie metabolizować kwasu foliowego, co prowadzi do jego niedoborów).

Jednak okazuje się, że aktywna forma kwasu foliowego dostępna jest obecnie wyłącznie w postaci suplementu, a nie leku – zatem nie jesteśmy w stanie mieć 100% pewności, że taki kwas rzeczywiście spełni swoją funkcję (suplementy diety przechodzą o wiele mniej restrykcyjne kontrole niż leki). Zapewne z tego powodu wielu ginekologów zaleca swoim pacjentkom zwykłe formy kwasu foliowego, a tylko w niektórych przypadkach jego aktywne formy w postaci suplementu. Idealnym rozwiązaniem byłaby sytuacja, gdyby na rynku pojawił się lek zawierający aktywną formę kwasu foliowego, a nie suplement.

Odpowiadając na pytanie, jaki kwas wybrać, niestety decyzję musisz podjąć samodzielnie lub z lekarzem, ponieważ sprawę można traktować dwojako. Z jednej strony aktywna forma folianów brzmi doskonale, gdy występują zaburzenia metabolizowania zwykłego kwasu foliowego, ale z drugiej strony dostępne są one tylko jako suplementy i w wielu zaleceniach nadal rekomendowany jest kwas foliowy tradycyjny – w postaci leku, a nie suplementu. Idealnie, gdyby dany preparat zawierał zatem zarówno aktywny folian, jak i jego formę tradycyjną oraz był lekiem, a nie suplementem – niestety na razie nie doczekaliśmy się takiego specyfiku, dlatego w poniższym rankingu przedstawimy zarówno leki, jak i suplementy z aktywną formą folianu.

Kwas foliowy – jaki wybrać? Polecane leki i suplementy

Poniżej przedstawimy kilka leków i suplementów zawierających rekomendowane dawki kwasu foliowego. Niektóre z nich zawierają tradycyjny kwas foliowy (w postaci leku), inne – jego aktywną formę (w postaci suplementu), a jeszcze inne mają w składzie kombinację obu form kwasu foliowego (z tym, że nie są to leki, ale suplementy).

1. Acti Folin 0,8 mg

Cena: ok. 12 zł za 30 tabletek

To suplement dla kobiet planujących ciążę oraz będących już w trakcie ciąży lub karmienia piersią. Dawka przeznaczona jest dla kobiet z grupy pośredniego ryzyka wystąpienia wad płodu. Preparat dostępny jest także w zwiększonej dawce 2 mg.

Producent zaznacza, że ActiFolin dostarcza unikalnego, złożonego źródła dobrze przyswajalnych, aktywnych folianów, który można stosować w prewencji wad cewy nerwowej i innych wad płodu. Według opisu z ulotki, ActiFolin zawiera zarówno kwas foliowy w tradycyjnej formie, jak i jego aktywną formę folianu IV generacji (jedna tabletka dostarcza 0,4 mg kwasu foliowego oraz 0,4 mg aktywnej formu folianu) – dedykowanego właśnie kobietom, które mają problem z przyswajaniem zwyczajnego kwasu foliowego. Folian ten, według produkcenta, odznacza się lepszą rozpuszczalnością oraz biodostępnością niż folian III generacji.

2. Feminovit Foliany

Cena: ok. 9 zł za 60 tabletek

To kwas foliowy w postaci suplementu diety, zawierający również dwa źródła kwasu foliowego: kwas pteroilomonoglutaminowy oraz wysoko przyswajalną formę L-metylofolianu wapnia. Łącznie kwasu foliowego jest w preparacie 0,4 mg – a więc spełnia on wytyczne PTG dla kobiet z grupy niskiego ryzyka wystąpienia wad płodu. W ramach 1 tabletki znajduje się 0,2 mg kwasu foliowego w tradycyjnej formie oraz 0,2 mg kwasu foliowego w formie aktywnej (L-metylofolian wapnia).

3. Pharmovit B12 + folian 5-MTHF

Cena: ok. 20 zł za 60 tabletek

To suplement diety zawierający aktywną formę kwasu foliowego (w postaci L-metylofolianu wpania - 0,4 mg aktywnych folianów) oraz witaminę B12 w postaci metylokobalaminy. Produkt ten zasługuje na szczególną uwagę właśnie ze względu na zawartość witaminy B12, która jest niezbędna do prawidłowego metabolizmu kwasu foliowego i uzupełniania jego niedoborów.

4. Acidum Folicum Hasco

Cena: ok. 3,50 zł za 30 tabletek

To lek wydawany na receptę, zawierający tradycyjną formę kwasu foliowego w dawce aż 5 mg. Zawiera on czynną substancję: acidum folicum. Według producenta jego stosowanie jest wskazane w niedokrwistości megaloblastycznej, zaburzeniach wchłaniania jelitowego, we wtórnej profilaktyce wrodzonych wad cewy nerwowej (a więc u kobiet z wysokiego ryzyka wystąpienia wad cewy nerwowej i innych wad płodu).

5. Acidum Folicum Richter

Cena: ok. 3,50 zł za 30 tabletek

To kolejny lek wydawany na receptę, zawierający tradycyjną formę kwasu foliowego. Zawiera – tak samo jak lek firmy Hasco – substancję czynną w postaci acidum folicum w dawce 5 mg (może więc być stosowany przez kobiety z wysokiego ryzyka wystąpienia wad cewy nerwowej u płodu).