Kwas foliowy jest kluczowy w ciąży
Kwas foliowy jest kluczowy w ciąży, zwłaszcza na wczesnym jej etapie, kiedy dochodzi do syntezy DNA oraz rozwoju wszystkich organów maluszka. Jest to składnik bardzo istotny m.in. w prewencji przeciwko powstawaniu wad cewy nerwowej czy zespołu Downa. Okazuje się, że jego suplementacja w znacznym stopniu zmniejsza ryzyko wystąpienia takich wad – nawet o ponad 70%! Dodatkowo suplementowanie kwasu foliowego w ciąży i w okresie jej planowania (co najmniej na 3 miesiące przed zajściem w ciążę) działa profilaktycznie przeciwko wystąpieniu wad układu moczowego, rozszczepu podniebienia i wargi, wad serca, defektów kończyn, stanu przedrzucawkowego oraz bezmózgowia. Pełni również bardzo ważną rolę w procesie krwiotwórczym – nie ulega więc wątpliwości, że w okresie ciąży jest to składnik OBOWIĄZKOWY, który każda ciężarna powinna dodatkowo przyjmować.
Oczywiście nic nie zastąpi folianów, które naturalnie występują w żywności i mają najlepiej dostępną biologicznie formę (nasz organizm metabolizuje je najlepiej). Naturalne źródła kwasu foliowego znajdziemy np. w sałacie, kapuście, jajach, jarmużu czy brokułach. Jednak przed ciążą oraz w jej trakcie (a także w okresie karmienia piersią) zapotrzebowanie na kwas foliowy jest wyższe niż u innych osób i niestety nie jesteśmy w stanie go pokryć jedynie dietą – konieczna jest dodatkowa suplementacja kwasu foliowego.
Błędy w suplementacji kwasu foliowego
Poniżej przedstawimy kilka bardzo częstych błędów, jeśli chodzi o przyjmowanie kwasu foliowego. Warto je poznać, aby ich nie powielać na własnej skórze – i nie zaszkodzić maluszkowi!
1. Zbyt późne rozpoczęcie suplementacji
Większość kobiet wie, że kwas foliowy należy przyjmować w ciąży, ale naprawdę niewiele z nich zdaje sobie sprawę z tego, że substancję tę powinno się suplementować przynajmniej na 12 tygodni przed poczęciem! Takie są zalecenia m.in. Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego, ponieważ okazuje się (według licznych badań), że dopiero po okresie 12 tygodni w organizmie matki znajduje się wystarczająca ilość folianów, aby mogły one pełnić swoją profilaktyczną funkcję.
2. Za mała dawka kwasu foliowego
O tym, jakie są zalecane dawki kwasu foliowego, pisaliśmy w osobnym artykule – dowiesz się z niego np. w jakiej jesteś grupie ryzyka i jaką dawkę kwasu (oraz formę) powinnaś przyjmować podczas planowania ciąży, w jej trakcie oraz w okresie karmienia piersią. Okazuje się, że bardzo częstym błędem jest suplementowanie zbyt małej dawki kwasu foliowego – np. w dawce 0,4 mg w przypadku, gdy jesteśmy w grupie podwyższonego ryzyka (np. cierpimy na zaburzenia wchłaniania, celiakię, występuje u nas problem z metabolizmem kwasu foliowego, przed ciążą stosowałyśmy tabletki antykoncepcyjne albo paliłyśmy papierosy), zamiast w dawce 0,8 mg. Niektóre kobiety muszą nawet przyjmować kwas foliowy w dawce 4-5 mg! To jednak wyjątkowe przypadki, ale warto je poznać, aby odpowiednio dobrać dawkę do zapotrzebowania swojego organizmu.
3. Zbyt wysoka dawka kwasu foliowego
Zarówno zbyt mała, jak i zbyt wysoka dawka kwasu foliowego może zaszkodzić w ciąży. Jeżeli nie występują u Ciebie czynniki ryzyka, takie jak mutacja MTHR, obciążenie w wywiadzie, stosowanie leków obniżających wchłanianie folianów czy też inne czynniki, o których pisaliśmy we wcześniej wspomnianym artykule o dawkowaniu kwasu foliowego, stosowanie dawki powyżej 0,4 mg naprawdę jest nieuzasadnione i może bardziej zaszkodzić, niż pomóc. Pamiętaj, że we wszystkim należy zachować umiar.
4. Brak suplementacji witaminy B12 podczas wyższych dawek kwasu foliowego
Dawki kwasu foliowego powyżej 0,4 mg na dobę WYMAGAJĄ dodatkowej suplementacji witaminą B12. Często witamina ta występuje w suplementach dla kobiet w ciąży, ale nie zawsze – zwróć więc na to uwagę. A po co nam witamina B12 przy zwiększonych dawkach kwasu foliowego? Okazuje się, że kwas foliowy do przemiany na formę przyswajalną przez nasz organizm, potrzebuje właśnie tej witaminy – jest ona niezbędna. W przypadku niedoborów witaminy B12, w organizmie może dojść do nadmiaru niezmetabolizowanego kwasu foliowego, który staje się toksyczny. Może również dojść do powikłań ciąży lub do hiperhomocysteinemii.
5. Stosowanie kilku suplementów wieloskładnikowych dla ciężarnych
Często kobiety chcące dobrze przygotować się do ciąży (lub gdy już są w ciąży – dostarczyć maluszkowi absolutnie wszystkich potrzebnych składników) stosują wiele preparatów witaminowych jednocześnie. Często w takich preparatach znajduje się już kwas foliowy, a przyszła mama i tak dodatkowo zażywa go w postaci osobnego suplementu, przez co przyjmowana dawka jest zdecydowanie za wysoka. A pamiętajcie, że przy większych dawkach trzeba też przyjmować witaminę B12 – więc jeśli nie zwrócimy na nią uwagi może się okazać, że stosujemy kwas foliowy nieodpowiednio i ryzykujemy zdrowie swoje oraz płodu.
6. Suplementowanie wyłącznie folianów, bez kwasu foliowego
Wiele kobiet ze stwierdzoną mutacją MTHFR (zaburzenia wchłaniania kwasu foliowego), wybiera zamiast kwasu foliowego lub jego połączenia z folianami, wyłącznie foliany (aktywną formę kwasu foliowego w postaci suplementu). Okazuje się, że właściwie nigdy w naszym organizmie przemiana kwasu foliowego do jego aktywnych form, nie jest zablokowana w 100%! Zazwyczaj jest to 40 (mutacja heterozygotyczna) lub 70% (mutacja homozygotyczna). W związku z tym Polskie Towarzystwo Ginekologiczne zaleca suplementację, która łączy w sobie kwas foliowy i foliany w stosunku 1:1 (czyli w przypadku MTHFR należy spożywać 0,4 mg kwasu foliowego w tradycyjnej formie oraz 0,4 mg kwasu foliowego w aktywnej formie folianu).
7. Zaprzestanie suplementacji po porodzie
Kwas foliowy jest potrzebny nie tylko w okresie planowania ciąży i w jej trakcie, ale także po porodzie, jeżeli zamierzamy karmić piersią – również wtedy organizm ma zwiększone zapotrzebowanie na ten składnik.
8. Niedostosowana dawka kwasu foliowego przy metforminie
W przypadku zespołu policystycznych jajników czy insulinooporności, stosuje się metforminę przed ciążą. Okazuje się, że z tego względu trafiamy do grupy podwyższonego ryzyka wystąpienia niedoborów kwasu foliowego, a więc i wystąpienia wad cewy nerwowej u płodu. Wiele kobiet pomija ten aspekt i stosuje standardową dawkę kwasu foliowego 0,4 mg na dobę, zamiast podwyższoną – zalecaną 0,8 mg na dobę.
