Czym jest tran?
Tran wykazuje całą gamę właściwości prozdrowotnych. Dzięki m.in. bardzo dużej zawartości zdrowych, nienasyconych kwasów tłuszczowych omega, a także witamin A i D, tran wpływa pozytywnie m.in. na nasz mózg oraz układ odpornościowy – zwłaszcza w okresie jesienno-zimowych zachorowań.
Tran jest koncentratem oleju z wątroby dorsza atlantyckiego (nie rekina czy halibuta!) lub z innym ryb z gatunku dorszowatych. Zawiera on prawdziwie unikalną kompozycję nienasyconych kwasów tłuszczowych omega-3 (w tym m.in. EPA i DHA), a także omega-6 oraz witamin A i D. Wszystkie te składniki są niezwykle ważne dla prawidłowej pracy naszego organizmu, zwłaszcza w okresie wzrostu.
Tran występuje w postaci płynnej lub w kapsułkach. Zaleca się przyjmowanie go w kapsułkach. Jedna dawka zawiera średnio 300-1250 j.n. witaminy A, zatem zwykle 2 kapsułki pokrywają dzienne zapotrzebowanie na tę witaminę (zapotrzebowanie dzienne osób dorosłych na witaminę A wynosi ok. 800 j.m.). Podobnie sytuacja ma się z witaminą D3 – jedna kapsułka może zawierać 30-125 j.m., a dzienne zapotrzebowanie wynosi 200 j.m.
Tran – dla kogo? Wskazania i przeciwwskazania
Tran mogą zażywać praktycznie wszyscy, chyba że występują szczególne przeciwwskazania. Przykładem jest np. okres ciąży – często tran nie jest wskazany ze względu na dużą zawartość witaminy A – ta z kolei, jeśli występuje w dużych dawkach – może doprowadzić do uszkodzenia płodu. Wyjątkiem mogą być też dzieci – np. tran tradycyjny przeznaczony jest dla dzieci dopiero po ukończeniu 4. roku życia, natomiast są też dostępne produkty z tranem, dedykowane małym dzieciom – np. po ukończeniu 6 miesiąca życia.
Tranu nie powinny także przyjmować osoby z hiperkalcemią, kamicą nerkową, osoby stosujące silne leki przeciwzakrzepowe albo preparaty, które już zawierają witaminę A lub/i D.
Należy pamiętać, że tranu (i większości innych suplementów) nie można przyjmować podczas antybiotykoterapii.
Tran najbardziej jest wskazany dzieciom i młodzieży w okresie wzrostu, ponieważ w tej grupie wiekowej występuje zwiększone zapotrzebowanie m.in. na witaminę D czy kwasy omega. Podobnie jest w przypadku osób starszych, a także żyjących w stresie lub nadużywających alkoholu/palących papierosy.
Jakie właściwości ma tran?
Tran niezaprzeczalnie warto spożywać, jeżeli nie występują przeciwwskazania. Poniższa grafika doskonale pokazuje, jakie działanie mają jego poszczególne składniki, a pod nią przedstawiamy kolejno najważniejsze właściwości tranu.
1. Tran wzmacnia odporność
Nienasycone kwasy tłuszczowe omega-3 oraz omega-6 zawarte w tranie sprawiają, że organizm zyskuje budulec do produkcji hormonów przeciwzapalnych. Te natomiast mają ogromny wpływ na usprawnienie pracy układu odpornościowego.
W tranie znajduje się ponadto witamina A, która ma właściwości uszczelniające błony śluzowe oraz regenerujące je – dzięki czemu patogeny chorobotwórcze mają utrudnione zadanie, jeśli chodzi o przeniknięcie do organizmu. To szczególnie ważne w okresie największego ryzyka zachorowań na grypę, covid czy przeziębienie, gdyż jesienią/zimą błona śluzowa dróg oddechowych jest szczególnie narażona na kontakt z wirusami oraz bakteriami.
2. Tran poprawia pracę mózgu
Tran istotnie wpływa na funkcjonowanie naszego mózgu, za sprawą nienasyconych kwasów tłuszczowych omega-3. Kwasy te wpływają m.in. na kształtowanie się oraz pracę mózgu. Poprawiają jego ukrwienie, a także sprawiają, że przepływ bodźców między substancją szarą i białą jest lepszy. Z tych powodów tran jest polecany szczególnie dzieciom (aby mózg rozwijał się lepiej i aby dzieci nie miały problemów z koncentracją czy pamięcią) oraz osobom starszym (w celu minimalizowania ryzyka np. demencji). Co więcej, wykazano, że kobiety zażywające w ciąży odpowiednią ilość kwasów omega-3, rodzą większe oraz inteligentniejsze dzieci.
3. Tran poprawia pracę układu krwionośnego
W skład tranu wchodzą substancje, które skutecznie obniżają stężenie złego cholesterolu LDL we krwi, a także poziom trójglicerydów oraz podwyższają stężenie dobrego cholesterolu HDL. Mowa znów o nienasyconych kwasach tłuszczowych omega. Za ich sprawą krzepliwość krwi jest obniżona, a więc jest mniejsze ryzyko, że wystąpią zakrzepy, choroba niedokrwienna serca czy miażdżyca. Co więcej, tran ma zdolność regulowania ciśnienia tętniczego krwi. Zawiera ponadto witaminę E – a ta wzmacnia ściany naczyń krwionośnych.
4. Tran wzmacnia kości
W tranie znajduje się witamina D, która m.in. bierze udział w procesach wapniowo-fosforowych w organizmie. Jej zadaniem jest m.in. ułatwianie przyswajania wapnia i fosforu przez organizm, zatem ma kluczowe znaczenie podczas kształtowania się kośćca i zębów (z tego powodu tran polecany jest dzieciom i młodzieży podczas okresu dojrzewania). Tran stosuje się także w profilaktyce krzywicy – ma bowiem zdolność pobudzania regeneracji, a także hamowania procesu niszczenia wszystkich tkanek.
U osób w wieku starszym, może natomiast zapobiec osteoporozie. Jednak w tej kwestii jest i druga strona medalu, ponieważ nadmiar tranu może doprowadzić do osteoporozy, za sprawą witaminy A, której duże dawki mogą spowodować rozrzedzanie się masy kostnej. Dlatego w przypadku osób starszych, lepiej przyjmować witaminę D w innej postaci, biorąc pod uwagę ryzyko rozwinięcia się osteoporozy przez dodawaną do tranu witaminę A.
5. Tran przeciwko nowotworom
Dowiedziono, że tran – a konkretniej kwasy omega-3 w nim zawarte – istotnie zmniejsza ryzyko wystąpienia raka piersi, jajników lub jelit. Ponadto sugeruje się, że spożywanie tranu podczas choroby nowotworowej, może zmniejszyć liczbę guzów, ich rozmiar, a także skłonność do przerzutów.
6. Tran w profilaktyce chorób oczu
Ponieważ w tranie znajduje się witamina A, produkt ten może być stosowany w profilaktyce wielu chorób oczu, np. zwyrodnieniu plamki żółtej czy kurzej ślepoty. Stosowanie tranu niweluje ponadto pieczenie i wysychanie spojówek, a także działa profilaktycznie przeciwko owrzodzeniu rogówki. Kwasy omega-3 natomiast, które znajdziemy w tranie, są jednym ze składników budulcowych siatkówki oka. Obecnie podejrzewa się, że dzieci niejedzące ryb są bardziej podatne na wady wzroku, a z kolei niedobór tych kwasów w diecie kobiety ciężarnej, może doprowadzić do retinopatii wcześniaków (co natomiast może prowadzić nawet do utraty wzroku).
7. Tran odżywia i nawilża skórę
Tran można stosować w celu poprawy stanu skóry. Okazuje się, że stosowany w kapsułkach, może działać odżywczo na skórę, zapobiegając jej wysychaniu czy nadmiernemu rogowaceniu (dzięki zawartości witaminy A). Dodatkowo ma swoje zastosowanie w leczeniu dermatologicznym. W aptekach dostępne są np. maści tranowe, które stosuje się na skórę w celu np. niwelowania początkowych stadiów odleżyn czy odmrożeń.
