Zespół jelita drażliwego (IBS), czyli nerwica jelit

Zespół jelita drażliwego IBS

Zespół jelita drażliwego (IBS) – inaczej nerwica jelit – to przewlekła choroba czynnościowa przewodu pokarmowego o nieznanej etiologii. Objawia się przede wszystkim zaburzeniem wypróżnień, bólami brzucha i nierzadko zaburzaniami psychicznymi. Na czym polega ta choroba i kogo dotyczy? Jak wygląda jej leczenie oraz co powinno się jeść, a czego unikać, aby złagodzić dolegliwości? Wyjaśniam poniżej.

Czym jest zespół jelita drażliwego (IBS)?

Zespół jelita drażliwego, czyli nerwica jelit lub IBS (skrót ten pochodzi od ang. irritable bowel syndrome), to choroba sklasyfikowana jako najczęstsze zaburzenie czynnościowe przewodu pokarmowego. Podłoże schorzenia jest interdyscyplinarne. Stwierdza się je u ok. 10% całej populacji, przy czym częściej dotyka kobiet (ok. 70% pacjentów). Zwykle diagnozuje się ją w 3 lub 4 dekadzie życia.

Zespół jelita drażliwego jest chorobą przewlekłą jelita cienkiego i grubego. Nie jest to choroba związana z zaburzeniami w budowie jelit, tylko ma charakter czynnościowy. Charakterystyczne dla IBS jest występowanie przez co najmniej 3 miesiące bólów brzucha oraz biegunek i/lub zaparć. Objawy zespołu jelita drażliwego powodują dolegliwości fizyczne oraz negatywne skutki dla życia psychicznego, dlatego istotne jest rozpoznanie IBS, dla poprawy jakości życia pacjenta.

Zespół jelita drażliwego – rodzaje IBS

Objawy oraz przebieg IBS nie są identyczne dla wszystkich. Symptomy mogą być różne, podobnie jak i ich intensywność (która może ponadto ulegać zmianom w czasie). Ze względu na podstawowe objawy, wyróżnia się cztery rodzaje zespołu jelita drażliwego:

  • IBS-D (Diarrhoea – typ biegunkowy) – biegunka jest objawem dominującym. Ten rodzaj rozpoznaje się średnio o 30% pacjentów.

  • IBS-C (Constipation – typ zaparciowy) – zaparcia są objawem dominującym.

  • IBS-M (MIX – typ mieszany) – występują naprzemiennie zaparcia i biegunki.

  • IBS-U (Unspecified – typ nieokreślony) – podczas tego rodzaju IBS nie występują kryteria wymienione w pozostałych rodzajach (IBS-D, IBS-C, IBS-M), natomiast mają miejsce inne objawy charakterystyczne dla zespołu jelita drażliwego.

Zespół jelita drażliwego – objawy

Przebieg IBS jest przewlekły i nawracający, co znaczy, że symptomy mogą pojawiać się i ustępować w różnych odstępach czasu. Wśród objawów można wymienić przede wszystkim ból brzucha oraz zaburzenia w rytmie wypróżnień. IBS manifestuje się także innymi dolegliwościami, które mogą wskazywać na wiele schorzeń, co utrudnia postawienie diagnozy. Objawy zespołu jelita drażliwego niezwykle często pokrywają się z objawami innych chorób układu pokarmowego, takimi jak celiakia, nieswoiste zapalenie jelit czy dyspepsja. Konieczne jest wykonanie dodatkowych badań, aby wykluczyć inne możliwe przyczyny, jeśli występują wątpliwości co do pochodzenia symptomów.

Jeśli objawom zespołu jelita drażliwego towarzyszy utrata masy ciała, niedokrwistość, podwyższona temperatura ciała lub krew stolcu, konieczne jest niezwłoczne zgłoszenie się do lekarza rodzinnego. Należy tak zrobić także w sytuacji, gdy występują niepokojące objawy, a posiadamy obciążony wywiad rodzinny (występowanie raka jelita grubego w rodzinie, celiakii, wrzodziejącego zapalenia jelita grubego, choroby Crohna).

Poniżej przedstawiamy opis objawów, które mogą wystąpić w przebiegu zespołu jelita drażliwego.

Ból brzucha

Ból brzucha to podstawowy objaw zespołu jelita drażliwego. Ma on charakter stały lub nawracający. Jest to ból ostry, kurczowy, nękający. Może pojawić się w dowolnej okolicy brzucha, przy czym najczęściej dotyczy dolnej części po lewej stronie lub podbrzusza.

Biegunka lub zaparcia

Na podstawie tego objawu można zdiagnozować rodzaj IBS: biegunkowy, zaparciowy, mieszany, nieokreślony.

  • Dla typu biegunkowego charakterystyczne są wypróżnienia, które poprzedza silne i nagłe uczucie parcia. Podczas biegunki stolce są półpłynne lub wodniste. Z reguły nie zwiększają swojej objętości, ale mogą pojawić się także częstsze wypróżnienia, które poprzedza gwałtowne parcie – szczególnie po posiłku, wstaniu z łóżka czy w reakcji na stres.

  • Dla typu zaparciowego charakterystyczne są wypróżnienia z dużym wysiłkiem. Chory ma także wrażenie niepełnego wypróżnienia. Jeśli występowały dolegliwości bólowe, po wypróżnieniu często ustępują. Podczas zaparcia wypróżnienia występują rzadziej.

  • U niektórych chorych mogą występować naprzemiennie okresu zaparć i biegunek. W tym typie IBS wypróżnienia mogą być skąpe.

Pozostałe objawy

Do pozostałych objawów zespołu jelita drażliwego należą poniższe symptomy, przy czym nie występują one u wszystkich chorych:

  • wzdęcia, gazy,

  • skurcze brzucha,

  • przewlekłe zmęczenie,

  • śluz w kale,

  • nudności i wymioty,

  • zgaga,

  • częstsze oddawanie moczu,

  • zaburzenia menstruacji,

  • bóle głowy,

  • uczucie zmęczenia,

  • bóle pleców na wysokości kości krzyżowej,

  • bóle mięśniowo-stawowe,

  • zaburzenia nastroju (stany lękowe, zaburzenia depresyjne).

Przyczyny zespołu jelita drażliwego

Zaburzenie mikrobioty jelitowej
Zaburzenie mikrobioty jelitowej

Przyczyna choroby jest złożona i nie do końca wyjaśniona. Wg naukowców na patogenezę IBS składa się wiele czynników, przy czym najistotniejsze są zaburzenia na linii jelita-mózg (interakcja jelitowo-mózgowa), polegające m.in. na wzmożonym reagowaniu na stres, nieprawidłowym odczuwaniu bodźców z przewodu pokarmowego, wzmożone czucie trzewne. Wskazuje się także na istotną rolę zaburzenia składu mikrobioty jelitowej (tzw. dysbioza), co może być skutkiem uprzemysłowienia, stosowania antybiotyków, przebycia infekcji przewodu pokarmowego. Kolejny czynnik mogący wpływać na rozwój IBS to zaburzenie perystaltyki jelit oraz czynności wydzielniczej tego organu (w jelitach wydzielane są hormony biorące udział m.in. w trawieniu czy przyswajaniu składników odżywczych).

Zaburzenia mikrobioty jelitowej

Ważnym elementem tych zaburzeń jest zaburzenie mikrobioty jelitowej, co z kolei przekłada się na wiele innych mechanizmów. W regulacji interakcji jelitowo-mózgowych biorą udział m.in. mechanizmy immunologiczne, neurogenne czy endokrynne – wszystkie z nich mogą być modyfikowane przez mikrobiotę jelitową. Czym jest mikrobiota? To swego rodzaju superogranizm, który składa się z drobnoustrojów (bakterii, wirusów, eukarioty) zasiedlających naturalnie organizm człowieka – szczególnie przewód pokarmowy i ich geny. Dla utrzymania zdrowia niezwykle ważna jest równowaga ilościowa oraz jakościowa tychże drobnoustrojów w obrębie mikrobioty. W przypadku jej zaburzenia, może dochodzić do wielu dolegliwości – i sądzi się, że owa dysbioza pełni ważną rolę w patogenezie zespołu jelita drażliwego.

W wyniku zaburzenia równowagi mikrobioty, ilość korzystnych dla naszego zdrowia szczepów bakterii zostaje zmniejszona. Konsekwencją tego jest rozwój patogennej mikroflory, a następnie zaburzeń przewodu pokarmowego. W przebiegu IBS dochodzi m.in. do redukcji ilości bakterii z rodzaju Lactobacillus* i Bifidobacterium. Zauważono jednocześnie zwiększenie ilości patogennych bakterii Escherichia coli, Streptoccocus, Clostridium spp. W wielu przypadkach zmieniają się także proporcje między rodzajami Bacteroidetes a Firmicutes. Zwraca się także uwagę, że w przebiegu IBS częściej niż u zdrowych osób dochodzi do SIBO (zespół rozrostu bakteryjnego), co jest przejawem zaburzenia mikrobioty jelitowej i dysbiozy przewodu pokarmowego.

*Ciekawostka! Dla zdrowia i prawidłowego funkcjonowania układu pokarmowego szczególnie istotne są bakterie Lactobacillus – te stanowią najliczniejszą grupę bakterii, które tworzą mikrobiotę jelitową. Ponadto potrafią wytwarzać kwas mlekowy. Różnorodność gatunkowa tych bakterii w jelicie człowieka jest uzależniona m.in. od tego, jaka jest zdolność przyłączania się do różnych receptorów w komórkach jelita, co świadczy o właściwościach ekosystemu jelitowego i wpływa na aktywację różnych sygnałów w układzie odpornościowym. Obecnie spożycie produktów zawierających Lactobacillus (m.in. Lactobacillus plantarum jest bakterią obecną w wielu produktach roślinnych) jest niższe, co jest spowodowane uprzemysłowieniem i nowoczesnymi technikami konserwacji żywności. Naukowcy sądzą zatem, że może być to jeden z elementów przyczyniających się do rozwoju IBS.

Niekiedy przyczyną zaburzenia mikrobioty jelitowej, według dostępnych nam badań, jest przebycie infekcji przewodu pokarmowego – w etiopatogenezie IBS jest to czynnik powodujący tzw. poinfekcyjny zespół jelita drażliwego i występuje on średnio u 20% chorych.

Mikrobiota jelitowa ulega również zaburzenia przy stosowaniu niektórych leków, zwłaszcza antybiotyków.

Pozostałe zaburzenia

Poza zaburzeniami mikrobioty jelitowej, pozostałymi czynnikami mogącymi powodować rozwój zespołu jelita drażliwego są:

  • nadwrażliwość trzewna,

  • zaburzenia immunologiczne w jelicie,

  • zaburzenia immunologiczne w układzie nerwowym,

  • zaburzenia w motoryce przewodu pokarmowego.

Co ciekawe, nadwrażliwość trzewna może być powodowana przez zaburzone powstawanie, przekazywanie i interpretację bodźców czuciowych lub jest efektem błędnej odpowiedzi na te bodźce w relacji z nieprawidłowym hamowaniem bólu. Występuje ponadto związek między nadwrażliwością zakończeń czuciowych w jelicie a nadmierną produkcją pewnych neuroprzekaźników, takich jak np. serotonina (niemal 90% z całości znajduje się w przewodzie pokarmowym) czy substancja P. Poszukuje zatem nowych możliwości leczenia IBS, przy zastosowaniu agonistów i antagonistów receptorów serotoninowych. Czynnikiem wpływającym na funkcje sensoryczne, sekrecyjne czy motoryczne jelit, jest także kwas żółciowy. Zaburzenie jego wchłaniania może przyczyniać się do rozwoju biegunkowego typu IBS.

Dieta

Kolejny czynników sprzyjający rozwojowi i nasileniu IBS jest dieta bogata w tzw. produkty FODMAP (są to słabo wchłanialne, łatwo fermentujące krótkołańcuchowe węglowodany i poliole). Jeśli natomiast chodzi o nadwrażliwość na gluten czy alergię pokarmową, w patogenezie IBS jak na razie nie udowodniono jednoznacznie takiego związku.

Czynniki genetyczne i psychospołeczne

Inną przyczyną nasilenia objawów IBS jest u ok. 50-80% pacjentów (wg badań klinicznych) stres psychiczny, szczególnie, jeśli jest przewlekły lub ma wysokie nasilenie. Okazuje się, że może on bardzo negatywnie wpływać na przewód pokarmowy, reakcje na bodźce trzewne i odpowiedź układu nerwowego na ból.

Co istotne, aż u 70-90% pacjentów z IBS występują zaburzenia psychiczne, takie jak depresja, lęk, niepokój, zaburzenia osobowości.

Istotną rolę odgrywają ponadto czynniki genetyczne – istnieje większe ryzyko rozwoju IBS u pacjentów z obciążonym wywiadem rodzinnym.

Zespół jelita drażliwego – rozpoznanie

Zespół jelita drażliwego nierzadko jest nazywany dolegliwością, a nie chorobą, ponieważ w jego przebiegu nie występują zmiany anatomiczne w organizmie. Objawy IBS są jednak bardzo uciążliwe dla chorego. Warto zatem przyjrzeć się symptomom i wdrożyć odpowiednie działania, aby poprawić komfort życia pacjenta. Rozpoznanie zespołu jelita drażliwego bazuje przede wszystkim na pojawieniu się podstawowych objawów oraz na szczegółowym wywiadzie. Nie można niestety zdiagnozować IBS wyłącznie na podstawie badania endoskopowego, radiologicznego czy też laboratoryjnego. Zwykle diagnoza jest stawiana dopiero po upływie 3 lat od wystąpienia objawów i zgłoszenia ich lekarzowi – często po wielu błędnych rozpoznaniach i nieprawidłowej ścieżce leczenia.

Do rozpoznania zespołu jelita drażliwego stosuje się tzw. kryteria rzymskie, które są narzędziem diagnostycznym m.in. w badaniach klinicznych. Zgodnie z nimi jednoznaczna diagnoza IBS może być postawiona dopiero wtedy, gdy kluczowy objaw tej choroby, czyli ból brzucha, jest obecny od co najmniej 3 miesięcy (12 tygodni), a dodatkowo w ciągu ostatnich 12 miesięcy cechował się przynajmniej dwiema z następujących cech:

  • złagodzeniem po wypróżnieniu,

  • występowaniem w towarzystwie zmiany konsystencji lub wyglądu stolca,

  • początkiem wraz ze zmianą rytmu wypróżnień.

Objawami, które również powinny być brane pod uwagę przy rozpoznawaniu IBS, to nieprawidłowa częstość wypróżnień czy pasaż stolca, nieprawidłowa konsystencja stolca, śluz w kale więcej niż w 1 na 4 defekacjach, uczucie wzdęcia przez ponad 1/4 dnia.

Zespół jelita drażliwego – jakie badania?

Jakie badania na IBS (zespół jelita drażliwego)
Jakie badania na IBS (zespół jelita drażliwego)?

Po przeprowadzeniu wywiadu z pacjentem, analizie objawów i ich nasilenia w związku z określonymi sytuacjami (np. w reakcji na stres czy po posiłku), a także po uwzględnieniu chorób jelit w rodzinie, lekarz może zlecić kilka badań diagnostycznych, w celu potwierdzenia lub wykluczenia choroby. Objawy występujące w przebiegu zespołu jelita drażliwego często przypominają objawy innych chorób układu pokarmowego (w tym poważnych), zatem ich wykluczenie jest niezwykle istotne w diagnostyce. Jakie badania zatem wykonać? Przede wszystkim zaleca się wykonanie badań ogólnych krwi oraz kału. Diagnostyka może być uzupełniona o obecność zakażeń czy nietolerancji pokarmowych. Do podstawowych badań w rozpoznaniu zespołu jelita drażliwego należą:

  • morfologia krwi,

  • badanie mikrobiologiczne kału,

  • badanie poziomu CRP,

  • badanie poziomu TSH,

  • badanie stężenia kalprotektyny lub laktoferyny w kale.

Powyższe badania pozwalają na wykluczenie wielu chorób powodujących biegunki czy zaparcia. Zaburzenia w poziomie TSH mogą świadczyć np. o nadczynności tarczycy (a w jej przebiegu mogą występować biegunki) lub niedoczynności tarczycy (zaparcia). Z kolei podwyższony lub wysoki poziom CRP występuje, jeśli w organizmie rozwija się stan zapalny, co wymaga dalszej diagnostyki. Obecność kalprotektyny w kale może świadczyć o stanie zapalnym jelit, przez co możemy zróżnicować IBS od np. nieswoistego zapalenia jelit. Jeśli występuje zespół jelita drażliwego, wyniki powyższych badań będą prawidłowe.

Dodatkowo warto zdiagnozować się w kierunku takich schorzeń, jak:

  • celiakia,

  • nietolerancja laktozy,

  • nietolerancja pokarmowa IgG-zależna.

Celiakia to trwała nietolerancja glutenu (choroba autoimmunologiczna) mająca poważne skutki dla zdrowia, jeśli nie jest leczona. Nietolerancja laktozy natomiast może być trwała, uwarunkowana genetycznie lub mieć charakter tymczasowy (np. z powodu zaburzeń w pracy jelit czy zaburzeń mikrobioty). Nietolerancje pokarmowe z kolei, które są zależne od przeciwciał IgG, stanowią częsty problem współistniejący do zespołu jelita drażliwego. Często wykluczenie nietolerowanych produktów/składników wiąże się ze zmniejszeniem objawów IBS u pacjenta.

U niektórych pacjentów konieczne jest także wykonanie testu oddechowego w celu zdiagnozowania ewentualnego zespołu rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego. Czasami lekarz zaleca także wykonanie gastroskopii i/lub kolonoskopii.

Zespół jelita drażliwego – leczenie i dieta

Leczenie zespołu jelita drażliwego składa się z:

  • leczenia objawowego farmakologicznego,

  • leczenia za pomocą antybiotyków,

  • probiotykoterapii,

  • dietoterapii,

  • leczenia psychologicznego/psychiatrycznego.

Mimo że IBS powoduje uciążliwe dolegliwości, nie jest poważną chorobą i można skutecznie ją łagodzić, m.in. unikając stresu, korzystając ze wsparcia psychologa czy modyfikując nawyki żywieniowe. Jeśli chodzi o leki, dobieranego są one do sytuacji konkretnego pacjenta i podstawowych objawów, a także do typu IBS. Poniżej znajduje się przykładowy schemat diagnostyki oraz proponowane ścieżki leczenia.

Strategia postępowa leczniczego IBS
Strategia postępowa leczniczego IBS

Źródło: Krystian Adrych, Zespół jelita drażliwego w świetle najnowszych wytycznych. Varia Medica 2019 tom 3, nr 2, strony 89-95.

Leki na zespół jelita drażliwego

Ponieważ przyczyna IBS nie jest konkretnie określona, leczenie polega przede wszystkim na łagodzeniu objawów. Stosuje się m.in.

  • leki rozkurczowe (np. drotaweryna, mebewyryna, alweryna, drotaweryna, olejek z mięty pieprzowej),

  • preparaty z błonnikiem,

  • leki przeciwbiegunkowe (np. loperamid, rifaksymina, eluksadolina),

  • leki przeciwzaparciowe (inakloryd, plekanatyd, lubiproston, makrogole, tegaserod, prukalopryd).

Kwas masłowy (maślan sodu)

Pacjentom z IBS często rekomenduje się suplementy z kwasem masłowym w postaci maślanu sodu. Kwas masłowy wraz z kwasem octowym i kwasem propionowym, należy do krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych SCFA – kwasy te pełnią ważną rolę w utrzymaniu prawidłowej struktury jelit i ich funkcjonowania. Przyczyniają się także do wzrostu fizjologicznej mikrobioty, hamując jednocześnie rozwój patogennych drobnoustrojów. Dodatkowo SCFA przyspieszają regenerację nabłonka jelitowego, reguluje pH, normalizuje florę bakteryjną, szczególnie w aktywnej fazie zapalenia. Kwas ten dodatkowo reguluje wchłanianie motorykę jelit i poprawia perystaltykę jelita grubego. Maślan sodu zmniejsza ponadto nadwrażliwość receptorów jelitowych, co przekłada się na mniejsze dolegliwości bólowe podczas IBS.

Kwas masłowy naturalnie powstaje w jelicie grubym podczas rozkładu niestrawionych węglowodanów przez bakterie, które fermentują cukry pochodzące z produktów pełnoziarnistych, otrębów, ciemnych makaronów, grubych kasz i niektórych warzyw. W sytuacji, gdy w diecie jest za mało tego typu produktów niezbędnych do wytworzenia kwasu masłowego, rozwiązaniem jest suplementacja preparatami z maślanem sodu.

Co ciekawe, kwas masłowy stymuluje proliferację prawidłowych komórek nabłonka błony śluzowej jelita, jednocześnie powodując także proliferację komórek nowotworowych. Tym samym może niejako hamować onkogenezę w jelicie grubym. Mając to na uwadze, niekiedy lekarze polecają stosowanie preparatów z maślanem sodu pacjentom onkologicznym po leczeniu przeciwnowotworowym jelita grubego.

Maślan sodu to całkowicie bezpieczna substancja, skutecznie zmniejszająca u większości pacjentów dolegliwości bólowe związane z IBS. Może być także stosowany w przypadku wielu innych chorób układu pokarmowego, np. przy przewlekłych zaparciach, biegunkach, zaburzeniach mikrobioty czy w chorobach zapalnych jelit oraz chorobach jelita grubego.

Antybiotyki i probiotyki

W niektórych przypadkach zaleca się antybiotykoterapię ryfaksyminą, która w połączeniu z probiotykoterapią ma na celu poprawić skład mikroflory jelitowej. Do polecanych probiotyków w przebiegu IBS zaliczają się szczepy bakterii, które przyczynia się m.in. do zmniejszenia bólów brzucha czy gazów, a także poprawiają skład mikrobioty, co wpływa korzystnie na cały układ pokarmowy. To m.in.:

  • Bifidobacterium bifidum,

  • Saccharomyces boulardii,

  • Lactobacillus rhamnosus GG.

Leczenie psychologiczne i psychiatryczne

Często pacjentom z IBS zaleca się leczenie psychologiczne lub psychiatryczne. W przypadku, gdy leczenie objawowe nie jest w pełni skuteczne, można zastosować leki przeciwdepresyjne trójpierścieniowe, mające na celu łagodzić dolegliwości bólowe i ogólne objawy choroby (nortryptylina, dezypramina, imipramina lub amitryptylina). Niekiedy stosuje się także inhibitory zwrotnego wychwytu serotoniny. Dodatkowo pacjent powinien skorzystać z pomocy psychoterapeuty, aby nauczyć się walczyć ze stresem, lękiem czy stanami obniżonego nastroju.

Leczenie tego rodzaju jest wskazane, jeśli typowe leczenie nie przynosi zadowalających efektów po upływie 3-6 miesięcy, a nasilenie objawów ma związek ze stresem czy innymi czynnikami emocjonalnymi. Najskuteczniejsza w tym aspekcie jest terapia poznawczo-behawioralna, trening relaksacyjny (np. Jacobsona), hipnoterapia.

Dieta w zespole jelita drażliwego

Istotnym elementem leczenia zespołu jelita drażliwego jest dieta. Średnio u 2/3 pacjentów cierpiących na IBS zauważono występowanie lub nasilenie podstawowych objawów przy przyjmowaniu konkretnych pokarmów.

Jaka powinna być dieta osoby z zespołem jelita drażliwego?

  • Posiłki należy spożywać regularnie i jeść powoli. Należy unikać dużych ilości węglowodanów złożonych, które nie ulegają rozłożeniu w przewodzie pokarmowym oraz produktów wzdymających (fasola, kapusta, kalafior), a także ostrych przypraw. Należy także unikać picia kawy oraz alkoholu.

  • Zaleca się komponowanie diety z uwzględnieniem dużej ilości błonnika rozpuszczalnego, który znajduje się m.in. w świeżych warzywa, owocach, nasionach babki lacentowatej i jajowatej, jęczmieniu, fasoli, nasionach babki płesznika, otrębach owsianych. Błonnik nierozpuszczalny może w niektórych przypadkach nasilać ból i wzdęcia (znajduje się m.in. w otrębach pszennych, ziarnach zbóż oraz w niektórych warzywach).

  • Korzystna jest dieta o małej zawartości składników FODMAP, czyli fermentujących oligosacharydów, disacharydów i monosacharydów oraz polioli. Do FODMAP należy m.in. sacharoza (cukier stołowy), fruktoza (owoce, miód), laktoza (mleko krowie), sorbitol (słodziki spożywcze). Dietę lowFODMAP należy prowadzić w 3 etapach, gdzie przez 4-6 tygodni całkowicie eliminujemy produkty o dużej zawartości FODMAP. Gdy dolegliwości ustąpiły, wprowadzamy stopniowo do diety pokarmy zawierające poszczególne FODMAP, aby sprawdzić, które z nich wywołały objawy. Na tej podstawie należy skomponować indywidualną dietę do przewlekłego stosowania.

  • Dieta bezglutenowa – może być korzystna w przypadku osób, które wraz z IBS cierpią także na nieceliakalną nadwrażliwość na gluten. Należy jednak wcześniej wykluczyć celiakię.

Czy można się całkowicie wyleczyć?

Niestety, zespół jelita drażliwego to choroba przewlekła, której nie można całkowicie wyleczyć. Można jednak skutecznie ją kontrolować i wyciszać – starać się, aby objawy się nie nasilały, stosując odpowiednią dietę czy przyjmując preparaty farmakologiczne łagodzące dolegliwości wynikające z IBS.

Bibliografia

  • Zespół jelita drażliwego [w:] Interna Szczeklika 2019/20. Mały podręcznik, pod red. Piotra Gajewskiego, Kraków 2019, s. 602-604.

  • Krystian Adrych, Zespół jelita drażliwego w świetle najnowszych wytycznych, Forum Medycyny Rodzinnej 2018, tom 12, nr 6, 224-233.

  • Bartnik W, Chojnacki J, Paradowski L. Rekomendacje diagnostyczno--terapeutyczne w zespole jelita nadwrażliwego. Gastroenterol Klin. 2009; 1(1): 9-17.

  • Anna Kotunia, Piotr Pietrzak, Paul Guilloteau, Romuald Zabielski, Kwas masłowy w przewodzie pokarmowym Butyric acid in gatrointestinal tract, Katedra Nauk Fizjologicznych Wydziału Medycyny Weterynaryjnej Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie Polska 2 INRA, U1079, Unité Mixte de Recherche – Systeme Elevage, Nutrition Animale et Humaine (UMR SENAH), Domaine de la Prise, 35590 Saint-Gilles, France Przegląd Gastroenterologiczny 2010; 5.
  • Barbara Kuczyńska, Agnieszka Wasilewska, Maciej Biczysko, Tomasz Banasiewicz, Michał Drews. Krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe – mechanizmy działania, potencjalne zastosowania kliniczne oraz zalecenia dietetyczne. Nowiny Lekarskie 2011, 80, 4, 299–304.
  • Longstreth GF, Yao JF. Irritable bowel syndrome and surgery: a multivariable analysis. Gastroenterology. 2004; 126(7): 1665-1673.

  • Mangell P, Nejdfors P, Wang M, et al. Lactobacillus plantarum 299v inhibits Escherichia coli-induced intestinal permeability. Dig Dis Sci. 2002; 47(3): 511-516.

  • Talley NJ, Kellow JE, Boyce P, et al. Antidepressant therapy (imipramine and citalopram) for irritable bowel syndrome: a double-blind, randomized, placebo-controlled trial. Dig Dis Sci. 2008; 53(1): 108–115.

  • Allescher, H . D. "Functional dyspepsia - A multicausal disease and its therapy ." Phytomedicine, 2006. 13 SV 2-11.

  • Catassi, G ., E . Lionetti, S . Gatti and C . Catassi "The Low FODMAP Diet: Many Question Marks for a Catchy Acronym ." Nutrients, 2017 . 9(3): 292 .

  • Strandwitz, P . "Neurotransmitter modulation by the gut microbiota ." Brain Res, 2018 . 1693 (Pt B): 128-133.

  • Halmos, E . P ., V . A . Power, S . J . Shepherd, P . R . Gibson and J . G . Muir "A diet low in FODMAPs reduces symptoms of irritable bowel syndrome ." Gastroenterology, 2014 . 146(1): 67-75 e5 .

  • Pilichiewicz, A . N ., M . Horowitz, G . J . Holtmann, N . J . Talley and C . Feinle-Bisset "Relationship between symptoms and dietary patterns in patients with functional dyspepsia ." Clin Gastroenterol Hepatol, 2009 . 7(3): 317-22 .

  • Allescher, H . D . and H . Abdel-Aziz “Mechanism of Action of STW 5 in Functional Dyspepsia and IBS: The Origin of Multi-Target .” Dig Dis, 2017 . 35 (Suppl 1): 18-24.